Mahkeme, ‘ÇED gerekli değil’i hukuka uygun bulmadı

Kemal ÖZER
Dersim

Dersim Kültürel ve Doğal Miras Koruma Girişimi tarafından bakır ve gümüş madeni sahası hakkında açılan davada, Elazığ 2. İdare Mahkemesi, şirkete verilen ‘ÇED gerekli değildir’ kararını hukuka uygun bulmadı. Kararın ardından bir açıklama yapan Avukat Barış Yıldırım, “Bu karar Munzur Havzası’nda gerçekleştirilmek istenen madencilik faaliyetleri bakımından emsal teşkil ediyor” dedi. 

Tunçpınar Madencilik isimli şirketin Geyiksuyu Köyü, Sin Mezrası mevkiinde yürütmeyi planladığı Bakır ve Gümüş Madenciliği Projesi için Tunceli Valiliği’nin verdiği ‘Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) gerekli değildir’ kararının yürütmesinin durdurulması ve iptali talebiyle Dersim Kültürel ve Doğal Miras Koruma Girişimi Sözcüsü Avukat Barış Yıldırım tarafından Elazığ 2. İdare Mahkemesi’nde dava açıldı. Mahkeme, bölgede bilirkişi incelemesi yapılması gerektiği yönünde karar verdi. Bilirkişi tarafından mahkemeye sunulan raporda, Munzur Havzası’nda uzmanlar tarafından yapılan araştırmalar sonucu toplam bin 518 bitki türü saptandığı, bu bitki türlerinin 227 tanesinin Türkiye’ye, 43 tanesinin ise yöreye endemik türler olduğu belirtilerek anılan bitki çeşitliliğinin bazı Avrupa ülkelerindeki çeşitliliğe eşdeğer veya çok daha fazla olduğu ortaya kondu. Raporda; bölgede faunastik bir zenginliğin de söz konusu olduğu; yörenin kırmızı pullu alabalık, çengel boynuzlu dağ keçisi, yaban keçisi, ur keklik, kaya kartalı, kurt, boz ayı, kızıl tilki, yabani tavşan, kaya yedi uyuru, vaşak, sansar, porsuk gibi hayvanlar için önemli yaşam alanları olduğu belirtildi. Ayrıca Anadolu veya İran Parsı’nın bölgede yaşadığına dair işaretler bulunduğu da vurgulanarak yörede endemik biyolojik çeşitlilik bulunduğu ve bu çeşitliliğin bir ulusun doğal zenginliği olduğu saptaması yapıldı. 

BİLİRKİŞİ, ‘ÇED GEREKLİ’ DEDİ

Bilirkişi Raporu’nda ayrıca; projenin çevresel etkilerinin yeterince değerlendirilmediği bu durumun çevresel bir felakete sebebiyet verebileceği, ‘ÇED gerekli değildir’ biçiminde verilecek bir kararın, proje alanında, yakın dışında ve çevresindeki özellikle flora ve faunanın geri dönüşümsüz şekilde kaybına sebep olabileceği, yer üstü ve yar altı sularının ve proje topraklarının giderilemeyecek ölçüde kirlenebileceği, yörede ekolojik dengenin bozulmasına yol açabileceği ve bu nedenlerle proje için ‘Çevresel Etki Değerlendirme’nin gerekli olduğu sonucuna ulaşıldığı belirtildi. 

MAHKEME’DEN YÜRÜTMEYİ DURDURMA KARARI

Bilirkişi raporunu değerlendiren, Elazığ 2. İdare Mahkemesi, “Proje alanında ve çevresindeki özelikle flora ve faunanın geri dönüşümsüz şekilde kaybına sebep olabileceği; yer üstü ve yeraltı sularının ve proje çevresi topraklarının giderilemeyecek ölçüde kirlenebileceği, yörede ekolojik dengenin bozulmasına yol açabileceği, eksik olarak hazırlanan proje tanıtım dosyasına dayalı tesis edilen dava konusu Bakır ve Gümüş Madeni Sahası projesine yönelik ‘çevresel etki değerlendirmesi gerekli değildir’ kararında hukuka uyarlık bulunmadığı” sonucuna vardı. Mahkeme, hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlemin, uygulanması halinde çevre ve su kaynakları ile yaban hayatı ve zengin bitki türlerinin devamı açısından telafisi güç zarar doğabileceğinden 2577 Sayılı Kanunun 27. maddesi uyarınca teminat alınmaksızın yürütmesinin durdurulmasına karar verdi.

KARTAR MUNZUR HAVZASI İÇİN EMSAL

Dersim Kültürel ve Doğal Miras Koruma Girişimi, mahkeme kararının ardından Seyit Rıza Meydanı’nda konuya ilişkin bir basın açıklaması gerçekleştirdi. Belediye Eşbaşkanları Mehmet Ali Bul ile Nurhayat Altun ile Dersimlilerin katıldığı açıklamada konuşan Dersim Kültürel ve Doğal Miras Koruma Girişimi Sözcüsü Avukat Barış Yıldırım, kararın Munzur Havzası’nda gerçekleştirilmek istenen madencilik faaliyetleri bakımından emsal teşkil ettiğini söyledi. Bahsedilen şirketin Munzur Havzası’nda toplam 43 bin 350 hektarlık alanda 5 ayrı saha için maden işletme ruhsatı aldığını belirten Yıldırım, “Dersim genelinde 145 madencilik projesi bulunmaktadır. Madencilik şirketleri Arama-İşletme Ruhsatlarına konu toplam rezerv sahaları çok daha yüksek miktarda olmasına rağmen ÇED sürecinden kaçınmak için faaliyet yürütecekleri alanı 25 hektarın altında etap etap beyan etmekte ve ÇED süreci toplam ruhsat sahası nazara alınarak değil şirketlerin beyan ettiği saha miktarı üzerinden yürütülmekte ve bu şekilde madencilik faaliyetlerinin olası çevresel sonuçlarına dair veriler elde edilememektedir” dedi. 

Tunçpınar Madencilik’e Sin bölgesi için verilen Maden İşletme İzni ve İşletme Ruhsatı’nda ruhsat alanı, 17 bin 107,3 hektar olarak gösterildiği halde ‘Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) gerekli değildir’ kararına konu olan alanın 19,08 hektar olduğu bilgisini veren Yıldırım, “ÇED Raporu yükümlülüğünden kaçınmak amacıyla ruhsat sahasının 19,08 hektar bölümünde faaliyet yürütüleceği beyan edilmiştir. Gelinen noktada başta Ovacık Topuzlu/Cevizlidere’de yürütülmesi planlanan Altın Bakır ve Molibden Madenciliği projesi olmak üzere 25 hektar ve üstü ruhsat sahasına sahip tüm madencilik projeleri için verilen ‘ÇED gerekli değildir’ kararlarının geri alınarak ÇED raporu hazırlatılması gereği açıktır” dedi.

BÜTÜN İNSANLIĞIN MESELESİ

Daha sonra söz alan Belediye Eş Başkanı Nurhayat Altun ise, Dersim coğrafyasının tahrip edilmesine göz yummayacaklarını belirterek, “Bizim burada ahlaki değerlerimiz, geleceğimiz, tarihi geçmişimiz var. Elbette biz hukuki yollardan bunun takipçisi olacağız. Sivil toplum örgütleri, yerel yönetimler olarak bizim ekolojik bakış açımız nettir. Biz ne Dersim’in ne de dünyamızın yol olmasına izin vereceğiz. Bu sadece bizim değil bütün insanlığın meselesi” dedi.