Orhan Kemal: Emeğin ve halkların kardeşliğinin yazarı

Adana’daki 8. Çukurova Kitap Fuarında Evrensel Basım Yayın tarafından “Orhan Kemal’in Roman ve Öykülerinde Halkların Kardeşliği” adlı bir söyleşi gerçekleştirildi. Ç. Ü. Edebiyat öğrencisi Mesut Atalay’ın moderatörlüğünü yaptığı etkinliğe konuşmacı olarak TYS yöneticisi Tahir Şilkan ve edebiyat öğretmeni Aydın Tan katıldı.

Etkinlikte Orhan Kemal’in işçi sınıfının romancısı ve halkların kardeşliğinden yana bir yazar olduğunun altı çizildi. Orhan Kemal açısından önemli olanın emeğin kardeşliği olduğuna dikkat çekildi.

2014 yılının Orhan Kemal’in 100. doğum yılı olduğunu hatırlatan Türkiye Yazarlar Sendikası Yönetim Kurulu Üyesi Tahir Şilkan, işçi ve emekçilerin yazarının Çukurova’da her yıl anıldığını ve çeşitli etkinlikler yapıldığını kendisinin de bu etkinliklerde Orhan Kemal’i anlatmaktan çok mutlu olduğunu söyledi. Orhan Kemal’in romanlarında Kürt, Arap, Ermeni herkesi açıkça yazdığını vurgulayan Şilkan, Orhan Kemal’in emekçilerin yazarı olduğunu, amelelik yaptığını ve işçi sınıfının en görkemli yazarlarından biri olduğunu ifade etti.

Şilkan, “Orhan Kemal, değişik halkları tespit ediyor, ayrı ayrı halkların var olduğunu yazıyor ama hepsini emek potasında birleştiriyor. Emekçilerin verdiği mücadelenin ortak bir mücadele olduğunu söylüyor. Hanımın Çiftliği kitabındaki Cemşir karakteri Kürt’tür. Kürtçe’den başka dil de bilmiyor. Bakmayın siz televizyon dizisindeki çarpıtmaya. Kürt Cemşir’in dört karısı vardır. Biri Türk, Biri Fellah, biri Arnavut, son eşi de Boşnak’tır. Hanımın Çiftliğindeki Kemal Arap’tır sevdiği kız Güllü de Boşnak’tır Orhan Kemal bunları saklamaz. Açık seçik yazar” dedi.

Orhan Kemal'in halkların kardeşliği ve eşitliğini romanlarında yer verdiği karakterlerle bize taşıdığını ifade eden Şilkan, Orhan Kemal’in romanlarında değişik kimliklerin olduğunu ama aynı zamanda hepsinin emekçi olduğunu söyledi.

Orhan Kemal’in romanlarının okunduğu zaman aynı avlu içinde, işçi mahallesinde herkesin olduğunu söyleyen Şilkan, “Türk, Kürt, Arap, Alasonyalılar, Boşnaklar, Ermeniler, bütün halklar iç içe yaşar. Halkların kardeşliğini savunur. Hepsi aynı avluda oturuyor ve dertleri aynıdır.

Eskici ve oğulları'nda, Kanlı Topraklar'da, Ermenilerin bu toprakların kadim halklarından olduğunu ortaya koyar. Ermenilerin bu topraklardaki bütün zanaatların öğreticisi ve bütün mesleklerin taşıyıcısı olduğunu görürüz. İlk fabrikayı açanın Ermeni olduğunu yazar, Ermeni tehciri ile sermayenin el değişimi, Ermenilerin mal varlıklarına el konulmasını belirtir. Tepebağ’da oturdukları konağın Ermenilerden kaldığını belirtir. Ceyhan’da kaldıkları çiftlik Ermenilerden kalmadır. Gittikleri Konya’da yine bir evde kalmalarına değinir” dedi

Şilkan son olarak, Orhan Kemal’in işçinin emekçinin, köylünün çıkarını yaşam boyunca savunduğunu, onların bu sömürü düzeninden kurtulması için kalemini kullandığını ve asla kalemini satmayan değerli bir yazar olduğunu vurguladı.

ORHAN KEMAL YAŞADIĞINI YAZDI

Orhan Kemal’in, halkların kardeşliğini bir sorun olarak ele alıp tematik bir roman yazmadığını söyleyen Aydın Tan, Orhan Kemal’in yaşadığını yazan bir yazar olduğunu belirtti. Tan, gerçekçi sanat o günün temel problemini görmekle yetinmez diğer bütün problemleri de kendi içinde toplamayı sağlar. Orhan Kemal'in gerçekçi bir yazar olarak, yaşadığı ortamda her türlü ilişki ve değişik halklara yer verdiğini söyleyen Tan, “Orhan Kemal gerçekçi bir yazar olarak değişik halkları yansıtmıştır. Çukurova’da halkların kardeşliğini ve birbirlerine dair yargılarını gerçekçi şekilde ele almıştır. Arap kızlarının nasıl sömürüldüğünü, Ermenilere karşı nasıl ön yargılar yaratıldığını anlatır.

Ancak Orhan Kemal açısından önemli olan emeğin kardeşliğidir. Orhan Kemal için ayrım, emekçi midir yoksa sömüren midir. Bu topraklarda yaşanan kanlı işler Orhan Kemal romanlarında yer alır.  Ermeniler bu topraklardan sürülmüşlerdir, sökülüp atılmışlardır, bunlar bütün çıplağı ile yansıtılır” dedi.

Orhan Kemal romanlarında halklar arasındaki kapışmayı kışkırtanların üst sınıflar olduğu gerçeğinin de görüldüğünü belirten Tan, “Değişik halklardan emekçiler arasında daha yakın ve birlikte yaşama isteği vardır. Ama üst sınıflar kışkırtıcıdırlar. Kendi çıkarları olduğunda hangi milletten olduğu umurlarında değildir. Kaç kaç döneminde Fransızlarla ilişkilenmekten geri durmazlar. Sermaye böyledir. Kendi çıkarları için halkları birbirine düşürür, bunu yaparken halkları zehirler” dedi.

Orhan Kemal’in değişik halkları sınıf ilişkisi üzerinden tarif ettiğini aktaran Tan, “Ancak hiçbir şekilde bu ulusların kendi kimliklerinden dolayı çeşitli ön yargılara uğradıkları ve ötekileştirildikleri gerçeğini ortadan kaldırmaz. Türk komisyoncu da, Arap Komisyoncu da, ırgat başı Kürt de vardır. Ama aynı zamanda değişik milliyetlerden işçi ve emekçiler de vardır. Halkların kardeşliğinin zemini emekçilerin birliğidir. Bereketli toprakların ırgatı da ırgat başı da Kürt’tür. Irgat başı işçilerden para çalan, kızların geneleve düşmesinde payı olan bir tiptir. İkinci Kürt tipi ırgat Zeynel’dir. Zeynel ise radikalizmi temsil eder. İki ayrı uç. Zeynel hak aramak için harman yakan, böyle yemek olmaz diye karavanayı deviren. Kendiliğinden bir sınıf bilinciyle radikalizmi temsil eden biridir. (Adana/EVRENSEL)