13 Ocak 2015 00:54

Madende ‘kredi göçüğü’

Sayıştayın 2013 yılında Türkiye Taşkömür Kurumu (TTK) Karadon Taşkömürü İşletme Müessesinde yaptığı denetimlere göre yer altında çalışan madenciler kredi kartı borçları nedeniyle, madendeki yer üstü işlerinde fazla mesai yapmak zorunda kalıyor.

Paylaş

Tamer Arda ERŞİN
Ankara

Sayıştayın 2013 yılında Türkiye Taşkömür Kurumu (TTK) Karadon Taşkömürü İşletme Müessesinde yaptığı denetimlere göre yer altında çalışan madenciler kredi kartı borçları nedeniyle, madendeki yer üstü işlerinde fazla mesai yapmak zorunda kalıyor.
Sayıştayın 2013 Yılı Denetim Raporu’na göre işletmede çalışan madenciler kredi borcu batağında. Bankaların madencilerin ücretlerinin 2 katı oranında kredi vermesi aldıkları ücretle zor geçinen madencileri kredi çekmeye teşvik ediyor.
Kredi aldıktan sonra bunları ödeyemeyen madencilerin ücretlerine icra konuluyor. İşçiler borçlarını kapatabilmek için yer altında çalıştıktan sonra yer üstünde de fazla mesai yapıyor. İşçilerin bu yorgun durumu iş cinayetine davetiye çıkarıyor.

İCRALIK OLMUŞLAR

Sayıştay denetçileri söz konusu durumu şöyle rapor ediyor: “Bankaların kredi limitlerini işçilerin ücretlerinin iki katı oranda yüksek tutmaları ve işçilerin hesap ekstrelerinde ‘kullanılabilir kredi’ olarak yer alan tutarı bilinçsiz bir şekilde kullanmaları nedeniyle geri ödemesi giderek güçleşen bir borç batağına girdikleri görülmektedir. Ücretleri üzerinde icra takibi olan işçiler olduğu, son yıllarda da borç batağına girmiş olan işçi sayısının artarak 13 Mart 2013 tarihi itibarıyla 410’a, 25 Mart 2014 tarihi itibarıyla da 427’ye yükseldiği, haklarındaki icra dosyalarının sayısının ise 2 bin 166’ya çıktığı görülmüştür.”

AZ İŞÇİYLE ÇOK İŞ = CİNAYET

İşçilerin fazla mesai yapması işletme yöneticilerinde işine geliyor. Toplam madenci sayısında azalmanın olduğuna dikkat çeken Sayıştay denetçileri, madencilerin yer altında çalıştıktan sonra yer üstü işleri de yaptığını ve bunun da kazalara neden olduğunu şöyle anlatıyor: “Toplam işçi sayısında bir önceki yıla göre yüzde 5 oranındaki 196 kişilik azalmanın sonucu olarak genel toplam yevmiye sayısında da yüzde 5 oranında bir azalma olduğu, aslında bu azalmanın daha fazla olmasının gruplu işçilerin ‘boş’ dönemlerinde çalıştırılması neticesinde önlendiği görülmüştür. Bunun da kazalara yol açtığı belirtiliyor. Kaza, sağlık nedenleriyle alınan, yer altında ağır işlerde çalışamaz raporu ile geçici olarak yer üstüne çıkan işçilerin yardımcı üretim ve ağırlıklı olarak da yardımcı hizmetler ve idari servislerde ihtiyacı fazlası ile karşıladığı görülmekte iken, boş gruplu işçilerin yerüstünde bahse konu servislere ait işyerlerinde çalıştırılmaması gerekmektedir.”

Denetçiler ayrıca madende taşeron uygulaması olduğunu belirtiyor ve bunun da iş cinayetlerinin bir numaralı nedeni olduğunu ifade ediyor. Denetçiler raporda şunları dile getiriyor: “Kamuda izlenen, personel sayısının azaltılarak kurumların küçültülmesi, ihtiyaç duyulan hizmetlerin ‘hizmet alımı’ yolu ile üçüncü şahıslara yaptırılması, yönteminin, yer altı kömür madencilik faaliyetlerinin özelliği nedeniyle, üretim, kazı ve hazırlık gibi asli işlerde son dört yıldır havzada yaşanan vahim olaylar dikkate alındığında doğru olmadığı da görülmüştür.”

DOMUZDAMLARI HASTA EDİYOR

Denetçiler işletmedeki domuzdamlarının da sıkıntılı olduğunu ve bu damlara gerekli bakımların yapılmadığını not düşmüş.  Pano ayak üreten ve domuzdamlarına bakım yapan işçi sayısının da yarıya varan oranda azaldığı belirtilmiş. Kömür tozu oranlarının fazla olması ve azaltacak önlemlerin alınmaması nedeniyle de hastalanan madenci sayısının arttığı ifade edilmiş.

KAZALAR YER ALTINDA

TTK’nin 2013 yılında toplam tuvönan kömür üretiminin yüzde 34.5’nin yapıldığı Karadon Müessesesinde 1180 kaza meydana geldi. Bu sayı TTK’de meydana gelen 2 bin 460 kazanın yüzde 48’ini oluşturuyor.

Sayıştay raporunda, Karadon’da yer altında meydana gelen 1172 kazanın nedenleri şöyle sıralanmış: “409 adedi göçükler, taş kömür düşmesi, kayması, akması 621 adedi  kayma, düşme, çarpma, yuvarlanma gibi muhtelif nedenlerden, 74 adedi malzeme taşıma-kullanma esnasında, 30 adedi el ile yapılan nakliyatta, 21 adedi mekanik nakliyatta, 12 adedi makine elektrik nedeniyle, 3 adedi de grizu ve gazlar neticesinde meydana gelmiştir.”

EMEK YOĞUN ÜRETİM RİSK YARATIYOR

Sayıştay denetçileri işletmede tespit ettikleri bazı durumların düzeltilmesi için ise şu önerilerde bulunmuş: “Müessesede diğer müesseselerde olduğu gibi emek yoğun çalışmanın yapılması nedeniyle kaza sayısı ve sıklığı yarı veya tam mekanize çalışan emsallerine göre çok yüksektir. İş kazalarının iş yeri amirleri tarafından titizlikle irdelenmesi, vardiyalarda özellikle ayak tahkimatı ve domuzdamları olmak üzere teknik denetimlerin artırılarak kazaların önlenmesine yönelik her türlü tedbirin alınmasına ağırlık verilmesi, standartlara uygun kişisel koruyucuların temini, kullandırılması ve takibi, yeni işe alınan işçilerin eğitimlerine devam edilmesi, tamir tarama işlerine gereken önemin verilmesi, yer altında kullanılan tüm elektrik motorları ile kablo ve bağlantılarının alev sızdırmaz özellikte olmasının sağlanması uygun kablo ve glendlerin kullanılması, gaz birikme ihtimali olan yerlerde elektrikle çalışan ekipmanlar yerine basınçlı havalı ekipmanlar kullanılması, solunabilir tozla ve patlayıcı tozla mücadeleye gereken önemin verilmesi, damar gaz içeriklerinin tespiti ve ocakların derinleşmesi ile artan degaj olasılığına karşı alınacak önlemler konusuna titizlikle önem verilmesi gerekmektedir.”

ÖNCEKİ HABER

Soma katliamında patrona takipsizlik

SONRAKİ HABER

O kafa okulda!

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...