Yolcu garantisi tutmayınca 27 milyon avro havaya gitti

Verilen garantiye rağmen yolcular rağbet etmeyince 3 havalimanına devletin kasasından 27 milyon avro ödeme yapıldı.

Ankara Esenboğa, Milas-Bodrum ve Zafer Bölgesel Havalimanında işletici şirketlerle yapılan anlaşma gereği vadedilen yolcu sayısına ulaşılmazsa eksik kalan kısmı devlet karşılıyor. Sayıştayın raporuna göre bu çerçevede Milas-Bodrum Havalimanı işletmecisine 1 milyon 782 bin 780 avro, Zafer Bölgesel Havalimanı işletmecisine 5 milyon 84 bin avro ve Esenboğa işletmecisine 20 milyon 907 bin avro ödendi.

Sayıştay Başkanlığı, Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) 2013 Yılı Denetim Raporu hazırladı. DHMİ tarafından işletilen 47 havalimanına 2013 yılında inen-kalkan toplam uçak sayısı geçen yıla göre yüzde 10.9 artış göstererek 1 milyon 62 bin 937’e, yolcu sayısı ise yüzde 12.9 artış göstererek 130 milyon 425 bin 221 kişiye ulaştığı vurgulanan raporda, “2013 yılında önceki yıla göre uçak trafiğinde iç hatlarda yüzde 13 oranında 67 bin 259 adet, dış hatlarda yüzde 8.5 oranında 37 bin 480 adet, yolcu trafiğinde ise iç hatlarda yüzde 16.4 oranında 9 milyon 40 bin 192 kişi ve dış hatlarda yüzde 9.7 oranında 5 milyon 877 bin 321 kişi artış gösterdiği sağlanmıştır” denildi.

YOLCU SAYISINA ULAŞILAMADI

Milas-Bodrum Havalimanının 5 milyon yolcu/yıl kapasiteli Dış Hatlar Terminal Binası ihalesi 2 Ağustos 2006 tarihinde yapıldı ve ihaleyi Mondial Milas Bodrum Terminal İşletmeciliği ve Yatırım AŞ, 45 aylık (3 yıl, 9 ay) işletme süresi karşılığı kazandı. Tesisin hizmete girdiği 16 Mayıs 2012 tarihinden 31 Aralık 2013 tarihleri arasında garanti edilen yolcu nedeniyle yolcu başına 15 avro üzerinden işletici şirkete DHMİ tarafından bir milyon 782 bin 780 avro yolcu garanti ücreti ödendi.

Ankara Esenboğa Havalimanı Yeni İç-Dış Hatlar Terminal Binası ve mütemmimleri, 16 Ekim 2006 tarihinde hizmete girdi. 10 milyon yolcu/yıl kapasiteli iç ve dış hatlar terminal binası TAV Esenboğa Yatırım, Yapım ve İşletme AŞ tarafından 15 yıl-8 ay işletilecek olup işletme süresi 24 Mayıs 2023 tarihinde sona erecek. TAV Esenboğa Yatırım, Yapım ve İşletme AŞ tesisin hizmete giriş tarihi olan 16 Ekim 2006’dan 31 Aralık 2013 tarihine kadar geçen sürede iç hatlarda garanti edilen yolcu sayısının üzerinde, dış hatlarda ise altında yolcuya hizmet verdi. Uygulama sözleşmesindeki hüküm gereği iç hat yolcu garanti ücreti 3 avro, dış hat yolcu garanti ücreti ise 10 avro olarak belirlendi. Dış hatlardaki garanti yolcu sayısına ulaşılamaması sonucunda ise DHMİ, işletici görevli şirkete 20 milyon 907 bin 165 avro ödemede bulundu.

Zafer Bölgesel Havalimanı için 28 Ağustos 2010 tarihinde yapılan ihaleyi, tek teklif veren IC İçtaş İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ 29 yıl-11 ay işletme süresi karşılığında kazandı. Şirkete, iç hat giden yolcu servis ücreti olarak 2 avro, dış hat giden yolcu servis ücreti olarak da 10 avro ücret geliri garanti edildi. Görevli şirkete işletme süresinin ilk 10 yılında iç hatlarda 6 milyon 466, dış hatlarda 4 milyon 525 bin olmak üzere 11 milyon yolcu garantisi verildi. Havalimanının işletmeye açıldığı 24 Kasım 2012 tarih ile 31 Aralık 2012 arasında garanti edilen giden yolcu sayısı iç hat için 50 bin, dış hat için ise 35 bin olarak belirlenmesine rağmen, iç hatlardaki giden yolcu sayısı 1522, dış hatlardan giden yolcu sayısı ise sıfır olarak gerçekleşti. DHMİ tarafından, iç hatlar için garanti edilen giden yolcu sayısının altında kalan 48 bin 478 kişi için yolcu başı 2 avrodan 96 bin 956 avro, dış hatlarda garanti edilen giden yolcu sayısı 35 bin kişi için ise yolcu başı 10 avrodan 350 bin avro olmak üzere toplam 446 bin 956 avro garanti yolcu için görevli şirkete ödeme yapıldı.

2013 yılında ise garanti edilen, iç hat giden yolcu sayısı 535 bin, dış hat giden yolcu sayısı 374 bin 500 olup iç hatlardan giden yolcu sayısı 32 bin 347, dış hatlardan giden yolcu sayısı ise 11 bin 325 olarak gerçekleşti. Uygulama, sözleşmenin ilgili maddesi gereğince de iç hatlarda garanti sayısının altındaki 502 bin 653 yolcu için 1 milyon 5 bin 306 avro, dış hatlarda garanti sayının altındaki 363 bin 175 yolcu için ise 3 milyon 631 bin 750 avro olmak üzere toplam 4 milyon 637 bin 56 avro tutarında yolcu garanti ücreti görevli şirkete ödendi. DHMİ tarafından garanti yolcu sayısı nedeni ile görevli şirkete 2012 ve 2013 yıllarına ilişkin olarak (13 ay, 6 gün süresinde) toplam 5 milyon 84 bin 12 avro ödeme yapıldı.

ASTARI YÜZÜNDEN PAHALI

Şirketin yaptığı yatırımların, DHMİ tarafından her yıl yüzde 7 artış gösteren garanti yolcu sayısı ile ilgili yaptığı ödemeler sonucunda ortalama 8 yılda kendini amorti edeceği belirtilen raporda, “Dolayısıyla görevli şirket açısından belirgin bir proje riskinin söz konusu olmadığı, garanti yolcu sayıları sabitlenen 20 yıl işletme süresi içinde ise garanti yolcu ödemelerinin devam etmesinin havalimanının bu performansı ile devam edeceği bu nedenle de proje finansman riskinin DHMİ’nin üzerinde kalma olasılığının yüksek olduğu, garanti yolcu ücretini bütçesinden karşılayan DHMİ’nin, havalimanının görevli şirketçe işletilme süresinin ilk yılları olmasına karşın bölgesel havalimanının canlandırılması ve giden yolcu talebinin artırılmasına yönelik olarak ilgili şirket ile ortak projeler geliştirme gerekliliği, bölgesel havalimanı projelerinin geliştirilmesinde projelerin sosyal boyutunun yanı sıra ekonomik ve kârlılık ölçütlerinin de değerlendirilmesi ve bu tip havalimanlarına ilişkin YİD ihalelerinde rekabetçi koşullar yaratılarak yüksek katılım sağlanması, gibi tespitler ve buna bağlı alınması gereken önlemler ortaya çıkmaktadır” denildi. (Ankara/CİHAN)