Vekiller 'taş'ın peşinde

Sayıştay, Soma raporunda, “Soma AŞ kömür yerine taş gönderdi, devlet de bunu satın aldı” tespitine yer verdi. Enerji Bakanı Taner Yıldız, Sayıştayın Soma raporu karşısında şu savunmayı yaptı: “Devlete taş satıldığı haberi doğru değil. Bütün kömürler aynı bedelle satın alınmazlar. Sözleşmeye aykırı bir durum varsa tarafımızdan tespit edilir. Bu haberi yazan gazetenin bunu ne maksatla yaptığını biliyorum.”

CHP Manisa Milletvekili Özgür Özel ve HDP İstanbul Milletvekili Levent Tüzel, Taner Yıldız’a iddialar hakkında soru yöneltti.

‘KÖMÜR YOKSA TAŞ DA MI YOK'

Soma AŞ’nin ürettiği 2.3 milyon ton kömürün 1.5 milyon tonunu mercek altına alan Sayıştay raporu, taş ile karışık kömürden elde edilen temiz kömürün sadece 768 bin 791 ton olduğunu belirtmişti. Raporda, “Rödovans sözleşmeleri çerçevesinde Soma AŞ tarafından işletilen lavvara 2013 yılı içerisinde 1 milyon 549 bin 311 ton tuvenan kömür verilerek karşılığında 769 bin satılabilir vasıfta kömür elde edilmiş, lavvar verimi yüzde 50 olmuştur”
denilmişti.

Raporda ayrıca,  Soma Kömürleri AŞ firmasının 2013 yılının 10 ayında üretmiş olduğu kömürün firmanın taahhüt ettiği ve sözleşmede yer alan baz kalori değerinin altında üretim yaptığı vurgulanmıştı.

Ayrıca müessesenin, kömürü belirtilen kalori değerinden daha düşük olması nedeniyle hem operasyon kayıpları hem de satılabilir kömür miktarlarının azlığı nedeniyle uğradığı kayıpların çok fazla olduğu da raporda yazılmıştı. Üstelik, Sayıştay raporunda işçilerin, ‘Biz bir yerden kömür, bir yerden taş çıkarıyorduk. Özel olarak kaya delicilerle çalışıyorduk. Bir üretim bandı biraz boş gittiğinde, yukarıdan ‘Kömür yoksa, taş da mı yok diye azar işitiyorduk’ sözlerine yer verilmişti.

SÖZLEŞMEYE UYGUN DEĞİLSE...

Enerji Bakanı Taner Yıldız, Sayıştayın Soma raporunda yer alan bilgilerin çarpıtılarak haberleştirildiğini öne sürerek şunları söylemişti: “Kalorifik değeri itibariyle tasdik edilir ve her kalorifik değerin karşılık geldiği para miktarı da vardır orada. Bütün kömürler aynı bedelle satın alınmazlar. 3.8 milyon TL müteahhide bu yüzden eksik ödeme yapıldı. Yalnızca sözleşmede belirtilen kalorifik değerlere uyduğu veya uymadığı için. Uyduğu için de farklı miktarlar ödeniyor. Bütün bunlarla alakalı sözleşmeye aykırı bir durum varsa onun tarafımızca tespit edileceğini bilmeniz lazım. Ama kömürün yarısının çöpe gittiği gibi abuk sabuk haberciliği o yayını yapan yayın organına yakıştıramadım.”

LEVENT TÜZEL’İN SORULARI

1) Belirtilen tarihlerde Soma Holdingden rödovans sistemiyle satın alınan ve sözleşme gereği baz kalori değeri 2.250 kcal/kg olması gerekirken, kalorifik değeri 1.653 ile 1.788 arasında değişen kömürlerden 54 bin tonunu devlet neden almıştır? Bu düşük kalorili kömürler ne yapılmıştır?
2) Sözleşmeyi ihlal ettiği halde, Soma AŞ’nin hiçbir cezai müeyyideyle karşılaşmaması düşük kalorili kömür üretimi yapılmasının sürdürülmesine ve kamunun zarar ettirilmesine yol açmıyor mu?
3) Soma AŞ’nin sözleşmeye uygun kalorifik değerde üretim yapmaması nedeniyle, Ege Linyitleri İşletme Müdürlüğünün operasyon kayıpları ve satılabilir kömür miktarlarının azlığı nedeniyle uğradığı kayıp nedir?
4) Yüksek kalorili ve Elektrik Üretim AŞ’ye satıştaki protokol şartlarına uygun kömür üretiminin sağlanması için gerekli tedbirlerin alınması için bakanlığınızca ne tür yaptırım uygulamış ve önlem almıştır?
5) Sayıştay raporunda “Ocaklardan alım yaparken; kantarlardan kayaçların geçirilmesinin önlenmesi gerekir” denilmektedir. Bu tespitle, kaya parçalarını dahi kantardan geçirip kamuya sattıkları ve sistematik olarak kamunun taşa para ödediği anlaşılıyor. Sayıştay denetimlerinden sonra, bu ihmaller ve görevi kötüye kullananlar, sorumlular hakkında ne işlem yaptınız?

ÖZGÜR ÖZEL’İN SORULARI

* Sayıştay raporundaki tüm iddialar doğru ise gerçekleşen toplam kamu zararı ne kadardır?
* Tüm sakıncaları biliniyor iken, Soma AŞ ile yapılan sözleşme neden istismara son derece açık tüvenan kömür üzerinden yapılmıştır?
* Komşu madende olduğu gibi tüvenan yıkama tesisi kurarak sadece satılabilir kömürü satın almak ya da ELİ lavvarında yıkandıktan sonra satılabilir kömür miktarından ödeme yapmak gibi bir yöntem ihale sözleşmelerinde neden tercih edilmemektedir?
* Sayıştay raporundaki hususlara yönelik olarak herhangi bir idari soruşturma başlatılmış mıdır? (İstanbul/EVRENSEL)