Şırnak’ta Çöllolar’ın ayak izleri

Tamer Arda ERŞİN
Ankara

Ciner Grubu’nun Şırnak’ta işlettiği maden sahasında işçilerin can güvenliği tehlikede. Sayıştay’ın 2013 yılı Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) Denetim Raporu’na göre Şırnak’taki maden sahasında ocağın derinleşmesi nedeniyle “şev kayması” yaşanabilir. 2011 yılında Ciner Holding’in Elbistan’da işlettiği Çöllolar madeninde şev kaymaları nedeniyle 11 madenci toprak altında kalmıştı. Bu faciaya da üretim zorlamasının neden olduğu ortaya çıkmıştı.

Şırnak Valiliği’ne rodövans usulü verilen İR: 2505 no.lu Saha’da 26 Mart 2002 tarihinde yapılan sözleşme ile 31 Aralık 2043 tarihine kadar 2x135 MW gücünde termik santral kurulması planlanmış ve lisansı alınmıştı. Santral kuruluş çalışmaları Silopi Elektrik Üretim A.Ş. adıyla 2003 yılında Silopi’de başlamıştı. Bir yandan santral kurma işlemleri devam ederken, öbür yandan tesiste sanayi amaçlı kömür üretimi faaliyetleri de devam ediyor. Sayıştay sahada açık işletmecilik usulüyle yapılan madencilik faaliyetlerinde işçilerin can güvenliğinin tehlikede olduğunu tespit etti. Raporda, “İcra edilen faaliyetlerin özellikle iş emniyeti ve güvenliği yönünden sorunlu olduğu, şev açılarının yükseldiği, ocağın derinleşmesi nedeniyle üst basamaklardaki herhangi bir kaymanın üretimi imkansız hale getirebileceği ve iş kazalarına sebep olabileceği hususları tespit edildi” denildi.

YASAYA UYUN!

Sahada Silopi Elektirik Üretim AŞ.’nin üreteceği enerji için asfalit çıkarma işini yine Ciner grubuna ait Park Madencilik AŞ. gerçekleştiriyor. Şirketlerin yürüttüğü faaliyetle ilgili madenlerde emniyet ve güvenlik tedbirlerinin alınması ve Maden Yasası’ nın hükümlerine uyulması gerektiğini belirten Sayıştay, çalışma sahasına ilişkin şu uyarıda bulunuyor: “Özellikle şev açılarının (Açık işletmelerdeki basamaklarda kazı yapılan alanın, alın düzleminin yatay düzlemle yaptığı dar açı) yatay duruma getirilmesi için gerekli çalışmaların ivedilikle başlatılması önem arz etmektedir.”

‘YETKİLİLER CİNAYETTEN SORUMLU’

Şırnak Valiliği ve TKİ’nin maden sahasında gerekli denetimleri yapmadığı belirtilen Sayıştay raporunda yetkililerin sorumluluğuna  şu ifadelerle dikkat çekildi: “Bölgeye denetim amacıyla yapılan seyahatlerde Valilik ve TKİ’den izinsiz olarak saha dışına kömür çıkarmanın adeta aleniyet kazandığı gözlemlenmiştir. Her ne kadar ocaklardaki üretim çalışmalarının sorumluluğu Şırnak Valiliği İl Özel İdare Müdürlüğü’nün sorumluluğunda olsa da izinsiz alınan kömürlerin TKİ’nin sahalarından götürüldüğü unutulmamalıdır.”

KÖMÜRE SINIR KOYUN

Raporda ayrıca sahadan kaçak kömür çıkarıldığı belirtilerek, Park Madencilik’in de kömür çıkarma işlemlerine bir sınır konulması gerektiği ifade ediliyor. Raporda, “Güvenlik güçleri ile koordineli bir çalışma neticesinde sahanın kontrol edilebilir duruma getirilmesi ve sahadan kömür çalınması olayının sonlandırılmasıdır. Yapılması gereken ikinci icraat ise Park Madencilik AŞ’ nin işlettiği Harbul sahasında olduğu gibi bu saha için de sözleşmeye asgari üretim taahhüdü konulması ile en azından TKİ’nin rodövans gelirinin fazlalaştırılması olmalıdır” denildi.

ÇÖLLOLAR’I HATIRLATTI

Afşin-Elbistan Termik Santraline üretim yapan Çöllolar Kömür Sahası, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bünyesindeki Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) tarafından 28 yıllığına Turgay Ciner’in sahibi olduğu Park Teknik A.Ş.’ye devredilmişti. 6 Şubat ve 10 Şubat 2011 tarihlerinde iki kez “şev kayması” olarak adlandırılan kaza meydana gelmiş, ilkinde 1, ikincisinde toplam 10 kişi kayan toprak altında kalarak yaşamını yitirmişti. Toprak altında kalan 9 kişinin cenazesi aradan geçen 4 yıla rağmen hâlâ çıkarılmadı.
Şev kaymasına kâr hırsının neden olduğunu gazetemiz belgelemişti. O dönem yaptığımız haberlerde işyerinde görevli mühendislerin hem şirketi hem de EÜAŞ’ı bir yıl önceden uyardığı ortaya çıkmıştı.  EÜAŞ uyarıları dikkate almazken, şirketin sözleşme gereği kömürü yüzde 50 zamlı sattığı için üretim zorlamasına gittiği, bunun da madenin fiziksel yapısını zorlayarak şev kaymasının önünü açtığı günyüzüne çıkmıştı. 

‘TİCARİ SIR’

Çöllolar’daki kaza 2011 Genel seçimleri öncesinde adeta gözlerden kaçırılmıştı. AKP, CHP ve MHP’li milletvekillerinin konuyu gündeme getirmek istemedikleri, vekillerin “Seçim öncesi Ciner grubuyla uğraşmak istemiyoruz” dedikleri yönünde iddialar kulislere yansımıştı. Dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ömer Dinçer, belgelerden haberdar olmadıklarını iddia etmiş, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız da HDP İstanbul Milletvekili Levent Tüzel’in konuyla ilgili soru önergesini “ticari sır” diyerek yanıtsız bırakmıştı.

‘ALO FATİH’

2013 yılının son günlerinde gündeme gelen yolsuzluk skandalında da Ciner Grubunun adı tapelerle gündeme gelmişti. Cinerlere ait Habertürk önce “Alo Fatih” skandalıyla gündem oldu. Habertürk’ün tepesine adeta  “Hükümet komiseri” gibi  çalışan “Alo Fatih”in getirilmesinin ardında Cinerlerin Çöllolar faciasının üstünü örtme çabası olduğu iddia edilmişti.

CİNERLERE GREV KORUMASI

2014 yılının Temmuz ayında Maden-İş Sendikası Çöllolar madeni ve yine Ciner grubuna ait Çayırhan maden sahasında grev kararı almıştı. Grevi başladığı gün Resmi Gazetenin mükerrer sayısında yayımlanan Bakanlar Kurulu kararıyla grevler ertelenmişti. “Grevin halk sağlığı ve milli güvenliği bozucu nitelikte olduğu” belirtilen karar tartışma yaratmıştı. Çöllolar madeninde çalışan işçiler “Arkadaşlarımız göz göre göre can verirken halk sağlığı ve güvenlik bozulmamış mıydı?” diye sormuşlardı.