15 Kasım 2018 13:46

Dersim Katliamı tanığı Emoş Bakıray katliamla yüzleşilmesini istiyor

Seyit Rıza ve arkadaşları idam edilişlerinin yıl dönümünde anıldı. Katliamın son tanıklarından Emoş Bakıray devletin katliamla yüzleşmesini istiyor.

Fotoğraf: MA

Paylaş

Dersim Katliamının hayatta kalan sayılı tanıklarından Emoş Bakıray, ilerleyen yaşına rağmen yaşananların sürekli aklında olduğunu belirterek, “Katliamı kemiklerime kadar hissediyorum. Ölmeden önce son isteğim ve talebim, devletin Dersim Katliamı ile yüzleşmesidir” dedi.

1937-38 yıllarında Dersim coğrafyasında yaşanan acıların üzerinden 81 yıl geçmesine rağmen yaşananlar hala unutulmazken, katliama ilişkin devlet nezdinde bugüne kadar bir soruşturma yürütülmedi. Katliamda idam edilen Seyit Rıza ve arkadaşlarının mezar yerlerinin nerede olduğu bilinmezken, katliamın tanıkları da yıllar içinde yaşları itibariyle bir bir yaşamını yitirdi. Katliamın hayatta kalan sayılı tanıklardan olan 96 yaşındaki Emoş Bakıray, katliam sırasında 15 yaşındaydı. Ailesi ile birlikte Dersim merkeze bağlı Turişmek köyü Robaik mezrasında yaşayan Bakıray, anne, baba ve kız kardeşi ile mağaralara sığınarak katliamdan kurtulabildi. Şu anki ismi Meytan olan köyde kızı ile birlikte oturan Bakıray, yaşamı boyunca kentte yapılan tüm eylem ve etkinliklerin en ön safralarında yerini alarak o dönem yaşananlarla yüzleşilmesini talep etti. Bakıray, son 2 yıldır sağlık sorunları nedeniyle köyünden çıkamıyor.

‘ANLATACAKLARIM SÖZLÜ TARİH OLACAK’

Dersim Katliamını anlattığında etkisinde kaldığı için kızı röportaj vermesi taraftarı olmasa da Emoş Bakıray, Mezopotamya Ajansından Semra Turan’a konuşarak, “Anlatacaklarım bir gün sözlü tarih olacak. Ölmeden önce son bildiklerimi anlatayım” diyerek, çocuğuna karşı çıktı.  

‘MAĞARALARA ZEHİRLİ BOMBALAR ATILDI’

Bakıray, şunları anlattı: “1937’de 15 yaşındaydım. Bizim köyde 80’e yakın hane vardı. askerler katliam öncesi köyümüze gelerek silahlarımızı istiyorlardı. Bu dağ başlarında ne yapıyorsunuz? Sizleri daha güzel yerlere götüreceğiz diyerek, aslında katliam hazırlıklarını yapıyorlardı. O dönemde bizim tarafta 12 aşiret silahların toplanılması ve devlete verilmesi için halka çağrılar yaptı. Halk çağrılara uyarak silahlarını devlete verdi. Silahlar verilir verilmez, birçok bölgeden yüzlerce insanı toplayıp, Robaik de bulunan beyaz dağa götürüp birbirine bağlayarak çoluk çocuk katlettiler. Kadınlar askerler tarafından tecavüz edilerek katlediliyordu. Ancak ismini hatırlamadığım bir kadın, güçlü olmasından kaynaklı karşı çıktı. Ona da önce tecavüz ediliyor, daha sonra çırıl çıplak edilerek ağaca bağlıyorlar. Kadın açlıktan ve susuzluktan ölüyor. O katliamdan sonra kimse teslim olmadı ve mağaralara sığındı. Biz de aylarca mağaralarda yaşadık. Öylece kurtulduk.”

O dönem bir diğer katliamın Laç Deresi’nde yapıldığını belirten Bakıray “400’e yakın insan oradaki mağaralarda gizleniyordu. Devlet oraya giremediği için önce oradakilerle görüşmeler sağladı. Mağaradakileri temsilen ilk olarak bir kişi gönderildi. Ancak o bir kişi aradan geçen günlere rağmen bir daha geri gelmedi. Ardından mağaralara zehirli bombalar atılarak, oradaki bütün insanlar katledildi. Daha sonra da aynı yöntemi Kutudere bölgesinde uyguladılar. Deman ve Haydaran aşiretleri orada gizleniyordu. Orada bulunan herkesi de kıyımdan geçirdiler.”

Yaşananları “insanlık dışı” ve “vahşet” olarak tanımlayan Bakıray, “Dersim Katliamı gece gündüz aklımda, katliamı kemiklerime kadar hissediyorum. Ölmeden önce son isteğim ve talebim, devletin Dersim Katliamı ile yüzleşmesi, hesap vermesidir. Topraklarımızda barışı görmek tek dileğimdir.” (HABER MERKEZİ)


DTK: SEYİT RIZA VE ARKADAŞLARININ MEZAR YERİ AÇIKLANSIN

Seyit Rıza ve arkadaşlarını, idam edilişlerinin yıl dönümünde anan DTK, mezar yerlerinin açıklanmasını istedi.

Demokratik Toplum Kongresi (DTK), Seyit Rıza ve arkadaşlarının idam edilişlerinin yıl dönümüne ilişkin yazılı açıklama yaptı. Katliamın lanetlendiği açıklamada, “Alevi toplumu başta olmak üzere, tüm halkımızın ve insanlığın beklentisi Türkiye Cumhuriyeti’nin, halkımıza, Alevi ve diğer toplumlara karşı işlediği suçlarla gerçek manada yüzleşilmesi, özür dilenmesi, Seyit Rıza ve arkadaşlarının mezar yerlerinin bildirilmesi, tüm halkların ve inanç topluluklarının özgür, eşit ve adil bir biçimde yaşayacaklarını garanti ve güvence altına alacak yeni bir sayfanın açılmasıdır” denildi.

DERSİM’DE ANMA

Seyit Rıza ve arkadaşlarının idam edilmelerinin 81. yıl dönümü nedeniyle Dersim’deki Seyit Rıza Meydanı’nda anma programı düzenlendi.

Anmaya HDP Eş Genel Başkanı Sezai Temelli, Genel Başkan Yardımcısı Alican Önlü, HDP milletvekilleri  Dilşat Canbaz, Kemal Bülbül, Zeynel Özen, Ali Kenanoğlu, PSAKD, EMEP, ESP, DBP, SMF, KESK, DİSK,İHD,DAD, DEDEF, Baro, Partizan ve yurttaşlar katıldı.

‘TALEPLERİMİZ KARŞILANSIN'

Açıklamayı yapan  DAD Eş Genel Başkanı Selda Güneş, “Sadece Dersime karşı değil aynı zamanda insanlığa karşı suç işlenmiştir. 38’in kimler tarafından ne maksatla yapıldığını Dersim halkı bilmektedir. Biz Dersim kurumları taleplerimizi bir kez daha yineliyoruz. Sürgünler kayıplar ve evlatlık alınan çocuklar açıklansın, devlet arşivleri açılsın” dedi.

Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Genel Başkanı Gani Kaplan, “Devlet bizim dirilerimizden ölülerimizden korkmaktan vazgeçsin. 81 yıl önce katledilenleri doğdukları topraklara geri getirsin” dedi.

HDP Eş Genel Başkanı Sezai Temelli, “Bu katliamın hesabı sorulamazsa, başta mezar yeri olmak üzere insanı talepler karşılanmazsa bu topraklara huzur ve barış gelmez” diyerek, “Bugün atanan kayyımların ilk yaptığı iş tabelaları değiştirmek, inancımızı, kimliğimizi yok saymak. Buna karşı bir araya gelmeliyiz” dedi.

‘ACI GÜNÜMÜZ RANTA ÇEVRİLDİ’

EMEP GYK Üyesi Mustafa Taşkale, “Seyit Rıza ve arkadaşları şahsında insanlık dara çekildi. Aynı zihniyetin devamı olarak deniz ve arkadaşları ve Erdal Eren dara çekildi. Yine bu zihniyetin yansımaları sokaklarda idam isteriz diye bağırıyor. O günden bu güne bir şey değişmemiş hâlâ demokrasi mücadelesi verenler dara çekilmeye çalışılıyor. Bugün halen aranan kardeşlerini bulamayan bir çok insanımız tarihe bir belge olarak düşmüştür. Ben devlet adına özür diliyorum diyenler arşivleri açarak bizlerin bildiği bilgileri paylaştılar ama mezarların yerlerini, katliamın bilgilerini paylaşması lazım. Bizim acı günümüzü siyasi bir ranta çevirdiler. Hiç kimse tarihle yüzleşmekten kaçamayacaktır” dedi.

19.38’DE ÇIRALAR, ‘38’ İÇİN YAKILDI

Seyit Rıza, oğlu ve arkadaşları, idam edilişlerinin 81. yılında Seyit Rıza Meydanı’nda çıralar yakılarak anıldı.

Dersim’de gündüz Seyit Rıza, oğlu ve arkadaşları için düzenlenen anma töreninin ardından akşam da saatler, 19:38’i gösterdiğinde çıralar yakıldı ve Seyit Rıza Heykeli’ne karanfiller bırakıldı.

Düzenlenen anma törenine Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Genel Başkanı Sezai Temelli, milletvekilleri, siyasi parti ve sivil toplum örgütü temsilcilerinin yanı sıra yurttaşlar katıldı. (Dersim/EVRENSEL)


‘SEYİT RIZA VE ARKADAŞLARININ MEZAR YERLERİ AÇIKLANSIN!’

Kocaeli Dersimliler Derneği Seyit Rıza ve arkadaşlarının idam edilişlerinin yıldönümünde basın açıklaması gerçekleştirdi.

Kocaeli Dersimliler Derneğinde saat 12.38’de gerçekleştirilen açıklamada konuşan Kocaeli Dersimliler Derneği başkanı Ruhi Çelik, “Bugün başta bizlere ve bütün demokratik kamuoyuna, insanlığa karşı işlenmiş bu suçun teşhir edilmesi ve bütün insanlık huzurunda lanetlenmesini sağlamak için görevler düşmektedir” dedi.

HDP, EMEP, ÖDP, Halkevleri ve KESK üye ve yöneticilerin katıldığı basın açıklamasında konuşan Kocaeli Dersimliler Derneği Başkanı Ruhi Çelik, “1930’lu yıllardaki faşist, ırkçı geçmiş göz önüne alınmadan, Yahudi soykırımı ile Dersim soykırımı arasındaki zamana ve uygulamaya ait paralellik aydınlatılmadan Dersim 38’nin derinliği anlaşılamaz. Kaldı ki sistemin siyasal temsilcileri ve suç ortakları dersim halkının nazarında zaten mahkûm olduklarından, bunların yüzleşme adı altındaki politik oyunları olsa olsa ‘yüzsüzleşme’ olarak adlandırılabilir. Bugün AKP, o günlerden aldığı mirası birçok araç ile devam ettirmektedir” ifadelerini kullandı.

Daha önce de Dersimlilerin birçok kez dile getirdikleri talepleri Çelik, şöyle sıraladı:

■ Arşivler açılsın, Dersim ismi iade edilsin
■ Dersim halkından özür dilensin
■ Sürgünler, kayıplar ve evlatlık alınan çocukların listesi açıklansın
■ Seyit Rıza ve arkadaşlarının mezar yerleri açıklansın
■ Dillerimize ve Kızılbaş Alevi inancımıza özgürlük tanınsın
■ Munzur’daki baraj projeleri iptal edilsin

(Kocaeli/EVRENSEL)

ÖNCEKİ HABER

ABD'de işsizlik maaşı başvuruları yükseldi

SONRAKİ HABER

‘Göl kuruyor’ uyarısına kaymakamdan yanıt: Kuvvetli yağış bekleniyor

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...