İşsizlik arttı: Enflasyondan sonra şimdi de işsizlik belası

Bülent FALAKAOĞLU

İşsizlik verileri açıklandı. 
Ağır hayat pahalılığına feci bir işsizliğin eşlik ettiği açığa çıktı.
Türkiye İstatistik Kurumu temmuz ayı işsizlik verilerini açıkladı. Görüldü ki işsizlik, ekonomide işlerin iyi gittiği temmuz ayında bile artmış.
Haziran ayında 10.2 düzeyinde olan işsizlik oranı temmuzda 10.8 olmuş.
Geçen yılın temmuz ayına göre de artmış. Geçen yılın temmuzunda işsizlik oranı 10.7 düzeyindeymiş. 
Bir yılda işsiz sayısı (işsiz oldukları halde devletin işsiz saymadıkları hariç) 88 bin kişi artmış.
İşsiz sayısı 3.5 milyonu aşmış.
Artış küçük gibi görülse de aslında sonraki aylardaki felaketin haberci. 
Çünkü temmuz son iyi aydı!
Temmuz ayında sanayi üretimi yüzde 5.6 gibi yüksek artış göstermişti.
Mevsim ve takvim etkisinden arındırıldığında dahi sanayinin yüzde 3.5 oranında büyüdüğü görülüyordu. 
Piyasalarda bayram havası hakimdi.
Seçim belirsizliği geride kalmıştı. 
Devleti şirket gibi yönetecek, şirketler için işleyişi hızlandıracak, tüm engelleri kaldıracak parti yine iktidar olmuştu.
Kurlarda ağustos ayı rekorları gelmemiş, dolar kuru 4.8 civarında seyrediyordu. 
Üretimde, ihracattaki yüksek oranlı artışın tetiklediği, canlılık yaşanıyordu.
Şirketler iflas başvuruları için henüz uzun kuyruklar oluşturmamıştı.
Tüm bunlara rağmen işsizlik arttıysa...
Temmuz sonrasında olumlulukların yerini olumsuzluklara bıraktığı aylarda neler olabileceğini düşünün!

KRİZ REEL SEKTÖRE DÖNDÜ, SANAYİ ORTAMI DA 2009’A

Neler olacağını peşinen söyleyelim.
Yüz binlerce kişi işsiz kalacak.
Kehanet değil. 
Veriler buna işaret ediyor. 
Stoklar, siparişler, fabrika çıkışları verilerine bakarak açıklanan Satınalma Endeksi sanayi sektörünün daraldığını söylüyor. 
50 değerinin altı, sanayi faaliyetlerinde daralmayı gösterir.
Endeksin düzeyi: 42.
Böylesi bir düzey en son, 2008 dünya ekonomik krizinin Türkiye’yi vurduğu 2009 yılında  görülmüştü. O dönem Türkiye ekonomisi çift haneli daralma rakamları görmüştü.
Hükümete yakın iş adamlarının çatı örgütü olarak görülen MÜSİAD üreticiler anketi yakın  sonucu veriyor.
Endeks düzeyi 43.9.
4-5 aydır ithalat rakamları geriliyor. 
Son aylarda ithalatta çift haneli daralmalara tanık olduk. 
Yeni Ekonomi Programı, yıl sonunda cari açığın 36 milyar dolara düşeceğini öngörüyor. Bu tutması zor bir tahmin olsa da ekonomik büyümede sert bir inişin habercisi.
Halen 3 binden fazla konkordato ilan eden ve bankalara ‘yapılandır’ diye yalvaran şirketlerin varlığı daralmanın göstergesi. 
Kur şoku, faiz şoku, enflasyon, konkordato derken bu aralar iş, parasal alandan çıkıp reel sektöre gelmiş durumda.
Otomotiv, inşaat, ham çelik, beyaz eşya, kimya gibi sektörlerde iç pazar hızla daralmakta. Tarım sektörü küçülmekte.
Tümü işsizliğin habercisi.  

YEP’İN ÇÖPE, YÜZBİNLERCE KİŞİ İŞSİZLİĞE...

Bir kez daha vurgulayalım.
Büyümedeki yavaşlamanın belirginleşmediği temmuz ayında bile işsizlik artıyorsa, 
İçinde bulunduğumuz süreçte ve önümüzdeki aylarda sert istihdam kayıplarının yaşanması, işsizliğin artması kaçınılmaz.
Sanayiden gelen yavaşlama sinyalleri...
Tarımdaki küçülme..
Kredi hacminin belirgin gerilemeye başlamasının bankacılık ve finans sektöründeki yansımaları...
İstihdamı olumsuz etkileyecek. Nisan-mayıs döneminde hafiften başlayan, temmuzda kendini gösteren işsizlik, önümüzdeki aylarda şiddetlenecek. 
Küresel krizinin etkilerinin yansıdığı 2009 işsizliğin yıllık ortalaması yüzde 13 seviyesindeydi. 
Çoğalan durgunluk belirtileri yıl sonunda işsizliğin aynı seviyede olacağına işaret ediyor. 2019’un ilk aylarında ise yüzde 15’e dayanması kuvvetle muhtemel.
Geçen yılın ağustosunda işsizlik oranı yüzde 11.3’tü.
Bu yılın ağustosunda bu rakamı geçecek.
Peki, Yeni Ekonomi Programı’ndaki (YEP) yıl sonu işsizlik tahmini kaçtı? 
Cevap: Yüzde 12.
Ağustosta altında kalsa bile, bahsettiğimiz sert yükselişle sonbahar verileri yüzde 12’yi bulacak. 
Yüz binlerce kişi işsiz kalacak.
İŞKUR’a göre son bir yılda kayıtlı işsiz sayısı 558 bin arttı. Ağustos 2018’de 106 bin olan işsizlik sigortası başvuru sayısı eylül 2018 tarihinde 140 bine ulaştı.
İŞKUR verileri işsizlikte artış eğiliminin önümüzdeki aylarda süreceğini YEP tahminlerinin çöpe gideceğini gösteriyor.

İSTİHDAM BALONU PATLADI

Hükümet bu yılın başında büyümeyi uzun vadeli kapasitenin üzerine çıkardı.
İlk 6 ayda yüzde 6.2’lik büyüme, devlet kasasını boşaltma pahasına gaza basmanın bir sonucuydu.
Krediler devlet garantisinde genişletildi.
Devlet harcamaları artırıldı.
Ekonomiyi canlandırma paketlerinin sonucu ise...
Bütçe açığının artması, enflasyon ve faizin yükselmesi, bankaların mali yapılarının bozulması oldu.
Bu sonuçları doğuracak şekilde büyümenin gazına basmanın ana nedeni işsizliği düşürmek ve seçimleri rahat atlatmaktı.
Balondu patladı.
İstihdam seferberliği de başka bir balondu. Çırak, stajyer işçi sayısı patladı. Yine de genç işsizlik yüzde 20 civarında.
Gençlerin yüzde 28’i ne işte, ne eğitimde. Kayıp!  
Geçici işçi sayısı zirve yapmış.
Niteliksiz işler tavan yapmış.
TÜİK’in eğitime göre işsizlik verileri her şeyi anlatıyor:
Okur yazar olmayanların işsizlik oranı yüzde 4.8.
Lise altı eğitimlilerde yüzde 9.6.
Yüksek öğretimlilerde yüzde 13.3.   
Yüksek öğrenimdeki yüksek işsizlik oranı 1 milyon 30 bin üniversite mezununun işsiz olduğu gösteriyor.
İstihdam balonu sizce de patlamadı!

GERÇEK İSŞİZLİK SAYISI 6 MİLYON 300 BİN 

DİSK Araştırma Dairesi (DİSK-AR) TÜİK’in verilerini değerlendirdi. İşsiz sayılmayan fakat 
gerçek bir işsizlik hesaplama yöntemi olarak kabul edilen geniş hesaplamaya göre temmuz ayında işsiz sayısının 6 milyon 300 bin kişi olduğunu duyurdu.
Çalışmayan nüfusun 1 milyon 742 binini iş aramayıp çalışmaya hazır olanlar oluşturdu.
Ümidini kaybeden işsiz sayısı ise 484 binden 523 bine yükseldi. 
DİSK-AR temmuz 2018 için geniş tanımlı işsizlik oranının yüzde 18.2 olarak hesapladı.
Kadın ve genç işsizliğinin TÜİK verilerinde ürkütücü boyutlara ulaştığına dikkat çekilen DİSK-AR açıklamasında şu bilgiler yer aldı: “Tüm işsizlik türlerinin giderek arttığı görülmektedir. Standart işsizlik yüzde 10.8 iken tarım dışı genç kadın işsizliği yüzde 32’yi aşmıştır. 15-24 yaş arası gençlerin yüzde 27.7’si boşta gezer durumundadır.

TÜİK verilerine göre;

■ Temmuz döneminde tarım dışı işsizlik oranı yüzde 0.1 puanlık düşüşle yüzde 12.9 olarak tahmin edildi. Genç nüfusta (15-24) işsizlik oranı 1.2 puanlık düşüşle yüzde 19.9’ olurken, 15.64 yaş grubunda ise 0.1 puan artarak yüzde 11 oldu.

■ İstihdam edilenlerin sayısı Temmuz döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 507 bin kişi artarak 29 milyon 265 bin kişi, istihdam oranı ise 0.2 puanlık artışla yüzde 48.2’ye yükseldi.

■ Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 247 bin kişi azalırken, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 755 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin yüzde 19.7’si tarım, yüzde 19.5’i sanayi, yüzde 6.9’u inşaat, yüzde 53.9’u ise hizmet sektöründe yer aldı.

■ Bir önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 1.2 puan, inşaat sektörünün payı 0.7 puan azalırken, sanayi sektörünün payı 0.8 puan, hizmet sektörünün payı 1.1 puan arttı.

■ İşgücü Temmuz döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 596 bin kişi artarak 32 milyon 796 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0.3 puan artarak yüzde 54 oldu. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0.3 puanlık artışla yüzde 73.8, kadınlarda ise 0.4 puanlık artışla yüzde 34.7 oldu.

■ Temmuz döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 0.9 puan azalarak yüzde 34.3 olarak gerçekleşti. Tarım dışı sektörde kayıt dışı çalışanların oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre değişim göstermeyerek yüzde 22.2 oldu.  

■ Mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam bir önceki döneme göre altı bin kişi azalarak 28 milyon 733 bin kişi olarak tahmin edildi. İstihdam oranı değişim göstermeyerek yüzde 47.4 oldu.

■ Mevsim etkilerinden arındırılmış işsiz sayısı bir önceki döneme göre 53 bin kişi artarak 3 milyon 562 bin kişi olarak gerçekleşti. İşsizlik oranı 0.1 puan artarak yüzde 11 oldu.

■ Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılma oranı bir önceki döneme göre değişim göstermeyerek yüzde 53.2 oldu. Ekonomik faaliyete göre istihdam edilenlerin sayısı, sanayi sektöründe 34 bin, inşaat sektöründe 52 bin kişi azalırken, tarım sektöründe üç bin, hizmet sektöründe 77 bin kişi arttı. (HABER MERKEZİ)

İşsizlik yeniden çift hanede: Haziran ayı işsizlik oranı yüzde 10,2