Korsan bilim
Fotoğraf: Envato
Herhangi bir alanda ciddi bir çalışma yürüten akademisyenlerin ve bilim insanlarının o alana dair yazılmış makalelere, yapılmış çalışmalara ve veriye erişimi elzemdir. Bu erişimin sağlanamadığı koşullarda zaten dünyanın bir köşesinde başka bilim insanlarınca yapılmış çalışmaları yeniden yapma ihtiyacı doğacağından ilerleme fazlasıyla yavaşlar. Günümüzde akademik yayınlara erişim milyarlarca dolarlık dev bir sektör ve erişmek istediğiniz her makale için ödeme yapmak zorundasınız. Bu yayınlara erişim için üniversitelerin çeşitli abonelikleri olsa da, Harvard gibi köklü üniversitelerin bile erişim ücretlerini karşılamakta zorlandığını göz önünde bulundurduğumuzda, akademik makalelere sınırsızca erişim, akademisyenlerin ciddi bir çoğunluğu açısından sadece hayal. Üstelik pek çok ülkede bu makalelere korsan olarak erişimek suç.
Sci-hub 2011’de kendisi de bir bilim insanı olan Alexandra Elbakyan tarafından kurulan ve bugün 50 milyonun üzerinde makaleyi barındıran dünyanın en büyük korsan makale sitesi. Amaç ise oldukça basit: makaleleri tüm bilim insanları için erişilebilir kılmak. Hakkında açılan davalara rağmen Sci-hub’ın erişilebilir kılmakta ısrarcı olduğu bu korsan makaleleri kimler indiriyor? Sci-hub’ın son 6 aylık sunucu logları (kişileri tanımlayabilecek bilgiler çıkartılarak) yayınlandı. Sunucu loglarına bakacak olursak son sorumuzun yanıtı hemen hemen herkes. Sci-hub’dan günde indirilen makale sayısı 200 binin üzerinde. Son altı aylık dönemde dünyanın dört bir köşesinden 3 milyondan fazla tekil kullanıcı Sci-hub’a erişerek 28 milyon makale indirmiş. Sci-hub’ın ülkere göre kullanım yoğunluğunda ilk sıralarda Hindistan, İran, Çin ve Rusya gibi makalelere yasal yollardan erişimin daha sınırlı olduğu ülkelerin yanı sıra ABD gibi ülkeler de mevcut. Makale numaralarından kent bilgilerine oldukça detaylı bir şekilde sunulan Sci-hub’ın sunucu verileri bu köşeye sığmayacak uzunlukta derin bir analizi hak ediyor...
Bilimsel makaleleri Deli Dumrul gibi “Geçenden beş akçe, geçmeyenden döve döve on akçe” modeli yayınlayan şirketlerin baskılarına ve davalarına rağmen Sci-hub makaleleri tüm insanlık için erişilebilir kılmaya devam ediyor.
- Veri yağmacıları 16 Mart 2024 04:34
- Yapay zeka ve sihirbazlar 09 Mart 2024 05:07
- Verileriniz sermayeye feda olsun! 02 Mart 2024 05:40
- Geniş dil modelleri ve olağan hataları 24 Şubat 2024 04:09
- Apple’ın AB’ye misillemesi PWA’ların sonu mu? 17 Şubat 2024 04:43
- Disney, oyunlar ve at zırhı 10 Şubat 2024 04:19
- Open AI fikri mülkiyete karşı 13 Ocak 2024 04:44
- Yapay zekanın belirsiz geleceği 06 Ocak 2024 04:00
- Yapay zekada telif kavgası: Tekeller tekellere karşı 30 Aralık 2023 04:47
- Oyunları var edenlerin sesini ödülle kısmak 09 Aralık 2023 04:19
- OpenAI krizi ve yapay zeka denetimi 25 Kasım 2023 04:00
- Geniş dil modellerinin halüsinasyonları 18 Kasım 2023 04:10