20 Aralık 2014 01:00

Yapay zekanın ayak sesleri

Fotoğraf: Envato

Paylaş

İsmail Gökhan Bayram

Tüm yazıları

18. yüzyılda sanayide makineleşmenin giderek artması ve ardından buhar makinesinin saniyede yaygınlaşması İngiltere’de makine kırıcılar hareketini doğurmuştu. İşçiler ‘kendi yerlerini alan’ makineleri düşman görüyor ve makinelere zarar vermek için ellerinden geleni arkalarına koymuyordu. Benzer hareketler hemen her yerde görüldü. Onlarca şarkıya ve hikayeye konu olmuş John Henry’nin hikayesi bunlardan sadece biri:
Çeşitli tarihçi ve halk bilimcilere göre yer ve zaman değişmekle birlikte John Henry’nin 19. yüzyılın ortalarında Amerika’da yaşadığı tahmin ediliyor. John Henry’nin bir efsane haline gelmesinin sebebi buhar gücüyle çalışan mekanik delgi ile olan ölümcül yarışı:
Hikayeye göre demir yolu inşaatlarında kazık delikleri açan John Henry, bir mühendisin getirdiği buharlı deliciyi gördüğünde hiçbir insan ya da makinenin delik açma işinde kendisini geçemeyeceğini iddia eder:
“Buharlı delgiye yenileceğime, elimde çekicimle ölürüm.”
Ve böylece John Henry’nin buharlı delgiye karşı ölümcül yarışı başlar. Demir yolunun bir yanında elinde balyozuyla John Henry, diğer yanında buharlı delgi... Gün batımına doğru John Henry 14 feet kazmışken buharlı delgi sadece 9 feet kazabilmiştir. Tam delik bittiği anda yere yıkılır John Henry. Bazılarına göre insanüstü çabasının getirdiği yorgunluk, bazılarına göreyse kalp krizi. John Henry’nin hayatı pahasına makineye karşı kazandığı zafer kalıcı olmaz. Makineleşme süreci durdurulamaz…
Sonucu hepimiz biliyoruz: kazanan makineleşme oldu.
Yakın döneme dek makineleşme ve teknoloji ortadan kaldırdığı iş sayısı kadar hatta belki de daha fazla yeni iş üretiyordu. Ancak bunun önümüzdeki süreçte böyle olmayabileceğine dair işaretler az değil. Yapay zeka konusunda alınan yol oldukça ürkütücü. Sadece programlandığı işi yapan makineler yerlerini karar verme yetisine sahip yapay zekalara bırakıyor. Bunun belki de en yakın örneğini (Muhtemelen birkaç yıl içinde) nakliye ve ulaşım sektöründe yaşayacağız. Şoförlüğünü yapay zekaların yaptığı otomobiller uzak bir hayal olmaktan çıkalı bir hayli zaman geçti. Yapay zeka kontrolündeki kara araçlarını geliştiren pek çok firma araçlarını trafikte test ediyor. Yapay zeka şoförlüğü için yasal düzenleme hazırlıkları da sürüyor.
Şoförsüz araçların yaygınlaşması büyük olasılıkla ulaşım ve nakliye sektörlerinde ciddi bir değişime yol açacak. Halihazırda bu sektörlerde çalışanlar ya işsiz kalacak ya da başka sektörlere kayacak. Ancak başka sektörlerde de benzer gelişmelerle karşı karşıya kalmamız uzak bir olasılık değil. Trafiğe çıkıp, trafikte makul kararlar verebilen bir yapay zeka uygun donanımla daha pek çok işi de yapabilir.
İnsanın makine/yapay zekaya karşı savaşı bilim kurgunun derinlikli olarak ele aldığı konulardan biri. Bu çatışmayı konu alan yazını bir daha okumak geleceğe uzaktan da olsa bir fener tutabilir.

YAZARIN DİĞER YAZILARI