Çocuklar kurban kesiminden uzak tutulmalı

 Prof. Dr. Serdar M. Değirmencioğlu

Çocuklar ölümle çok zor baş ederler. Ölüm çocukların tam olarak kavrayamadıkları oldukça korkutucu bir durumdur. Araştırmalar, çocukların 10 yaşından önce ölümü tam olarak anlayabilmelerinin beklenmemesi gerektiğini göstermektedir.

Bu bilgiler ışığında Kurban Bayramı’nda çocuklara çok özenli davranılması gerekir. Kurban kesimini gören çocukların kısa veya uzun süreli olarak etkilenebilmektedir. Özellikle 5 yaş öncesinde ölüm, can çekişme ve kan görüntüleri, ya da kurban kesilmesine tanık olan çocuklar, anlamakta güçlük çektikleri bu olaylar nedeniyle ciddi düzeyde tedirgin ve rahatsız olurlar.
Öte yandan, kurbanlık hayvan evde beslenirse, çocuklar bu hayvanla çok kısa sürede güçlü bir duygusal bağ kurabilir ve bu hayvanın kurban edilmesi onlar açısından çok sarsıcı ve örseleyici olabilir.

KURBAN BAYRAMINDA ÇOCUKLARA NASIL DAVRANILMALI?

Çocuklar hiçbir şekilde kurban kesimini izlememeli ve izlemeye zorlanmamalıdır. 6 yaşından küçük çocukların kurban kesimini kesinlikle görmemesi gerekir. Çocuklar 8 yaşından başlayarak kurban kesilmesinin anlamını kavrayabilirler ama 10 yaş öncesinde ölüme ilişkin kavrayışları yetersiz olduğu için yine de rahatsız olabilirler. Kurbanın dini boyutu 11 yaştan sonra daha iyi anlaşılabilir. Bu nedenle çocuklar 12 yaşına dek kurban kesimini görmemelidirler.

Hiç kimse, 12 yaşında veya daha büyük olsa dahi, istemiyorsa kurban kesimini izlemeye zorlanmamalıdır. Büyük kentlerde belediyeler tarafından belirlenen kesim yerlerinde uzun süreyle sıra beklenmesi söz konusudur. Çocukların toplu kesim yerlerinde çok sayıda kesime maruz kalması söz konusudur. Çocukların hiçbir şekilde toplum kesim yerlerine götürülmemelidir.

YA MERAK EDERLERSE?

Çocuklar yeni ve olağan dışı şeyleri merak eder. Merak ettikleri için kesimi izlemek isteyebilirler. Bu onların kesimden etkilenmeyeceği veya kurban kesiminin anlamını kavradıklarını göstermez.

Çocukların yanında kurban kesiminin konuşulması ve ayrıntılı olarak anlatılmasından da kaçınılmalıdır. Bir çocuğun kurban kesimini televizyon, video veya bilgisayardan izlemesi de sakıncalıdır.

ET YEMEYE ZORLANMAMALILAR

Çocuk veya yetişkin hiç kimse, istemiyorsa kurban eti yemeye zorlanmamalıdırlar. Zorlama çocukların uzun süreyle etten tiksinmesine yol açabilir.

DUYGUSAL BAĞ DİKKATE ALINMALI

Çocuklar kısa süreli de bakımını üstlendikleri bir hayvanla duygusal bağ kurarlar. Bu hayvanın kesilmesi çocukları çok üzer; özellikle küçük çocuklara çok ağır etkiler yapabilir. Bu nedenle kurbanlık hayvan evde beslenmemeli veya çocuğun kurbanlık hayvanla uzun süreli teması olmamalıdır.Eğer kurbanlık hayvan evde beslenirse, hayvanın kesileceği çocuğa dürüstçe ve yaşına uygun bir şekilde anlatılmalıdır. “Uykuya daldı”, “Zaten ölecekti” “Kaza oldu” gibi açıklamalar kullanılmamalıdır. Çocuğa haber verilmeden kesilen hayvanın etinin daha sonra çocuğa, “Kestik ve bak ne güzel yedik” gibi sözlerle yedirilmesi çok olumsuz etkiler yapmaktadır.Duygusal bağ kurdukları bir hayvanın ölümü ardından çocukların duygularını anlatmalarına izin verilmelidir. “Erkekler ağlamaz” gibi ifadeler kullanılmamalı ve çocukların anlattıkları dikkatle dinlenmelidir. Çocuğun üzüntüsüne ve yasına ilgi göstermeli ve değer vermelidir. Üzüntüsünü paylaşırken “Boş ver!”, “Seneye yenisini alırız.” gibi sözlerden kaçınılmalıdır.

SORU VE KAYGILARI ARTABİLİR

Çocukların ölümle ilgili ya da ölümün ardından yaşadıklarına ilişkin soruları bayram sırasında artabilir. Bu sorulara, yaşa uygun olarak, açık ve net cevap verilmelidir. Açıklama yapılırken yanlış, yetersiz veya bazen çocukta endişe yaratabilecek bilgiler verilmemelidir.Kurban Bayramı sırasında yaşananların, çocuğu çok etkilediği ve davranışlarında önemli değişikliklere neden olduğu (uyuyamama, yemek yememe gibi) görülürse bir uzmana danışılması gerekir.

'KOYUNUN KESİLDİĞİNİ GÖRDÜM'

Tam olarak kaç yaşında olduğumu hatırlamıyorum. Ankara’da evimizin bahçesinde benim de beslemiş olduğum ve kardeşlerimle birlikte oynayarak güzel vakit geçirdiğimiz koyunumuzun kesildiğini ağlayarak gördüm. Sonra babaannem alnıma kanımı sürmek için beni kovaladı!!! Ağlayarak kaçtım ama zorla sürdü. Hüngür hüngür ağlıyordum artık ve bir daha sonra uzunca bir süre et, balık, tavuk vs. yiyemedim. Kurban Bayramını da sevemiyorum. Her seferinde kaçan, kovalanan ve kesilen hayvanlar için çok üzülüyorum

'KESİLEN HAYVANLARIN ÖLMEDİĞİNİ DÜŞÜNMÜŞTÜM'

Sanırım daha 6 yaşındaydım. Kesilen hayvanların hiç bir zaman ölmediğini, organlarının hareket ediyor olmasının da buna bir kanıt olduğunu düşünmüştüm. Günlerce rüyama girmişti bu sahne. Ve bu hayvanların günün birinde dünyayı ele geçirip hepimizin gözlerini bağlayıp boyunlarımızdan keseceğini düşünürdüm...