İnsanca koşullarda çalışmak niye lüks olsun

Arzu ERKAN
Kocaeli

İnsan yerine konulmuyoruz”; sendikasız bir işyerinde çalışma koşullarını sorduğunuz bir işçiden aldığınız ilk yanıttır. Kocaeli’de bulunan onlarca sendikasız fabrikadan biri olan Assan Hanil Otomotiv Fabrikası’nda da durum farklı değil.

Şirket, web sitesinde insan kaynakları politikasını “İş Kanunu, iş sağlığı ve güvenliği koşullarına uygun çalışma ortamı ve çalışma hayatı oluşturmak” olarak tanımlasa da işçilerin anlatımları eksi yönde bir tabloya işaret ediyor: Ağır çalışma koşulları, asgari ücretin biraz üzerinde bir ücret, rahatsızlanıp 20 günden fazla istirahat alındığında zam verilmemesi, 2 güne kadar alınan istirahatların ücretinin ödenmemesi, kötü yemekler, sağlıksız hatta pislik içerisindeki soyunma odaları ve tuvaletler...

‘İÇTİĞİN ÇAYIBOĞAZINA DİZİYORLAR’

“Biz sadece insan yerine konulmak istiyoruz” diyerek başlıyor söze Assan Hanil Otomotiv’de 7 yılını geride bırakmış bir işçi. Otomotiv yan sanayi durumundaki fabrikada, Hyundai, Ford, ISUZU, Honda gibi otomotiv fabrikalarına üretim yapıldığını belirterek, devam ediyor: “Stoksuz çalışıyorsun. Doğal olarak da sürekli bir baskı altındasın. İş başı yapmak için tezgahının başına geçtin mi amirinden doğal olarak bir ‘günaydın’ ya da ‘merhaba’ bekliyorsun. Ama yok! İş zamanında yetişsin, bütün telaş bu. Gün içinde 10 dakikalık bir çay molamız var. Çaya zille çıkıyorsun sanki sen molaya giriş çıkış saatini bilmiyormuşsun gibi sürekli bir ‘haydi arkadaşlar, haydi’. İçtiğin bir yudum çayı da boğazına diziyorlar.”

ÜCRETLER DÜŞÜK

Fabrikada genel olarak ücretlerin çok düşük olduğunu dile getiren 3 yıllık bir işçi “Yeni işe giren bir işçi 874 lira ücret alıyor. Buna yakacak parası, asgari geçim yardımı vs. ekleniyor 1070 lira gibi bir para geçiyor eline. Diyorlar ki ‘Bakın biz asgari ücretin üzerinde maaş veriyoruz.’ Düpedüz kandırmaca. Kocaeli’de yaşayan biri en kötü ihtimalle 400 lira kira öder, hadi yaz ayları diyelim doğalgaz, elektrik, su en asgari diyelim 100 lira. Etti mi sana 500 lira. Artık geri kalan 500 lirayla geçin geçinebilirsen. Bu mu hak, bu mu adalet” diyor.

BİRLİKTEN BAŞKA ÇARE YOK

Yaşadıkları sorunların çözümünün işçinin birlikte hareket etmesi olduğunu söyleyen bir başka Assan Hanil işçisi, çözüm önerisini şöyle anlatıyor: “Fabrikamızda sendika yok. Herkes bir şekilde kendi sorununu, kendi çözmeye çalışıyor. Amirle, ustabaşıyla arasını iyi tutmaya çalışan da, etliye sütlüye karışmayan da çok. Güvensizlik var. Asıl aşılması gereken bu. Herkesin sorunu aynı geçim derdi. İnsanca yaşamak. Birlikte hareket etmekten başka da şansımız yok. Bunun farkına da herkes varmalı.”

20 GÜN RAPOR ALANA ZAM YOK

Fabrikadaki hatlar otomasyon sistemi ile çalışsa da yükleme kısımlarının manuel olarak (elle) yapıldığını aktaran işçi “Ciddi bir beden gücü harcıyorsun. Koltuk, kapı paneli, tampon, torpido parçaları üretiyorsun. Bir süre sonra da yaptığın işin bir sonucu olarak bel ağrıları, boyun ağrıları başlıyor” diye konuşuyor.
Sağlık sorunları yaşayan, bu nedenle de istirahat alan işçilerin fabrika yönetimi tarafından adeta cezalandırıldığını belirten 3 yıllık başka bir Assan Hanil işçisi şunları söylüyor: “2 güne kadar alınan istirahatler işveren tarafından ödenmeliyken bizde ödenmiyor. Yıl içerisinde 20 gün ve üzeri rapor alan arkadaşlarımıza ücret zammı verilmedi. Saat ücretine 10-20 kuruş arasında zam alan arkadaşlarımız var. Adeta bizlerle alay ediyorlar.”

1996’DA KURULDU

ASSAN Hanil, Kibar Holding ve Güney Koreli Hanil E-HWA ortaklığı ile 1996 yılında kuruldu. Kuruluşunun ilk yıllarında sadece Hyundai Assan için parça üretirken, 2005 yılından sonra Ford Otosan’ın da önemli tedarikçileri arasına girdi. Fabrikada yolcu ve sürücü koltukları, kapı panelleri, tavan ve halı kaplamaları, şapkalık, ön ve arka tamponlar, ön kumanda panelleri, şişirme parçalar, torpido gibi parçalar üretiliyor.