16 Nisan 2014 06:00

Kayısı da üretici de yandı

Türkiye ve dünyada üretimde ve kalitede 1. sırada yer alan Malatya kayısısı bu sene soğuk ve don nedeni ile tamamen yandı. Kentte 30-31 Mart ve 1 Nisan’da yaşanan don olayı, kayısı bahçeleri başta olmak üzere elma, erik, armut, kiraz ve çeşitli tarım ürünlerine büyük zarar verdi. Ekonomisi kayısıya bağlı olan Malatyalılar ve üreticiler ne yapacaklarını kara kara düşünmeye başladı. Üretici böylesi bir don olayının şimdiye kadar yaşanmadığı söylüyor.

Kayısı da  üretici de yandı
Paylaş

Doğan SEKMEN
Malatya

Türkiye ve dünyada üretimde ve kalitede 1. sırada yer alan Malatya kayısısı bu sene soğuk ve don nedeni ile tamamen yandı. Kentte 30-31 Mart ve 1 Nisan’da yaşanan don olayı, kayısı bahçeleri başta olmak üzere elma, erik, armut, kiraz ve çeşitli tarım ürünlerine büyük zarar verdi. Ekonomisi kayısıya bağlı olan Malatyalılar ve üreticiler ne yapacaklarını kara kara düşünmeye başladı. Üretici böylesi bir don olayının şimdiye kadar yaşanmadığı söylüyor.

Malatya halkının başlıca ve en önemli geçim kaynağı olan kayısı ağaçları tadımlık bile olsa bu yıl meyve veremeyecek durumda. Dünya yaş kayısı ihtiyacının yüzde 20’sini, kuru kayısı ihtiyacının ise yüzde 80’ini karşılayan Malatyalı kayısı üreticilerini büyük bir karamsarlığa ve ekonomik çıkmaza sokan don olayına devletin, Hükümetin üretici köylülere nasıl baktığını, kayısıda yaşanan afeti ve üreticinin durumunu üretici köylülerle köy kahvesinde, kayısı bahçelerinde kimi zaman da evlerinde konuştuk.

BAKANLIK KADERE TERK ETTİ

Banka, kooperatif borçları üretici köylünün başlıca ve en önemli sorunu. Köylüden alacaklı olan şimdiden üreticinin yakasına yapışmış. Bunun yanı sıra ilaç gübre, mazot borcu olan köylü bu borçları nasıl ödeyeceğini düşünürken bir kara haber de Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker’den geldi. Malatya ziyaretinde Bakan Eker, kayısı üreticilerinin talep ettiği  “Malatya’nın afet bölgesi ilan edilmesi” yönündeki talebe sıcak bakmadıklarını söyledi. “Çeşitli sigorta şirketlerine hibe olarak yüzde 75 sigorta desteği ödüyoruz. Buna rağmen maalesef Çiftçi Kayıt Sistemi kayıtlarına göre Malatya’da yüzde 45 oranında bir sigorta oranı var. Geri kalan yarısı maalesef tüm ikazlarımıza rağmen, bütün yüksek desteklere rağmen sigorta yaptırmamış” diyen Eker, bahçesini sigortalatmayan üreticiyi kaderi ile baş başa bırakmış durumda.

AFET YASASI DEĞİŞMELİ

Ali Turan Karakuş (Tarım Orkam-Sen Malatya Şube Başkanı): Arkadaşlarımız arazide tespitlerini yaptı, çalışmalar da devam ediyor. Şu an görülen yüzde 95 ve yüzde 100 civarında bir hasar. Geçmiş yıllardaki gibi düşük değil. Vatandaş en ufak bir ödemesini yapamayacak durumda. Afet Kanuna göre bu durumda halk herhangi bir yardımdan yararlanamıyor. Mevcut kanunlarla herhangi bir destek söz konusu değil ama üretici çiftçimiz bir beklenti içerisinde”

Ali Gürel (Tüm Köy-Sen Şube Başkanı): “Malatya üreticisi bir felaketle karşı karşıya.Elma, armut, ceviz, üzüm, şeftali, kiraz, nar yanmış durumda. Affet Kanunu ile ilgili bir yasa var ve bu yasa öyle katı kurullar koymuş ki canlı cansız tüm mal varlığınızın yüzde 40’ını kaybetmelisiniz ki yasadan yararlanasınız. Üretici köylüler olarak günün koşullarına göre yasanın yeniden düzenlemesini istiyoruz. Malatya’da geçmiş yıllarda yaşanan dondan dolayı köylülerin borçları sürekli erteleniyor, bu borçlar dağ gibi oldu. Bu yıl da ertelenme gibi durum olursa üçüncü kez ertelenmiş olacak ve borçlar ödenemeyecek duruma gelecek. Biz üretici köylüler olarak diyoruz ki; bu yıl borçlar ertelenmemeli bunun yerine köylünün borçları tamamı silinmeli.”

VEKİLLER İLGİLENSİN BORÇLAR SİLİNSİN

Tüm Köy-Sen’in Malatya geleninde başlattığı imza kampanyasında üreticilerin talepleri şöyle:
* Tarımsal destekler günün koşullarına göre uyarlanmalı ve artırılmalıdır.
* Malatya ili afet bölgesi ilan edilmeli, tüm üretici köylülerin devlet kurumlarına olan borçları silinmeli.
* Üretici köylülerin zararları tapu, ÇKS belgeleri temelinde değil ,üretimi yapan üreticiler dikkate alınarak belirlenmeli.
* Yürürlükte olan affet yasası çok katı olup üretici köylünün aleyhine yapılan antidemokratik bir yasadır. Bu yasa TBMM’de yeniden görüşülmeli, üretici köylü lehine yeniden yasalaşmalı.
* Don afetinden kaynaklı oluşan zararların bedeli koşulsuz olarak üretici köylüye ödenmeli.
* Üretici köylüler sendikası olarak ilimizin yetkili kurumlarını ve milletvekillerini yoksulluğumuza duyarlı olmaya çağlıyoruz.
* Üretici köylülerin bu mağduriyetinin giderilmesi için Hükümetin taleplerimizi dikkate alarak gerekli işlemlerin acilen başlatılmasını talep ediyoruz

BEKLENTİYE YANIT VERMİYOR

Fevzi Çiçek (Ziraat Mühendisleri Odası Malatya Şube Başkanı):
Malatya’nın afet kapsamına alınması farklı bir mevzuat gerektiriyor. 7269 sayılı Yasa’ya göre Malatya’nın afet kapsamına alınması bir yıkım da olsa zor görülüyor. Bu yasa hayat şartlarının zora girmesi şeklinde tarif ediliyor. Çiftçinin beklentisine cevap vermiyor. Malatya tarımı kayısıya endeksli, don olayları yaşandığı yıllarda veya rekoltenin yüksek olduğu yıllarda da bu tür darboğazlar yaşanıyor.

KAYISI YANMADI KÜL OLDU

Doğanşehir Çığlık köyünden Hüseyin Erbaş, “Devletten yardım bekliyoruz, mahsulümüz yandı. Kayısılara tonlarca ilaç, gübre attık. İşçilik, su, gübre, mazot, kredi borçları var. Biz bunları bu yıl nasıl ödeyeceğiz? Çiftçi olarak durumumuz iyi değil, biz de donduk öylece, devletin bu görmesi lazım” dedi

Doğanşehir’de hem esnaflık hem de kayısı üretimi yapan Eren Aslan da şunları aktardı: “Kayısılarda belli bir oranda yanma yok. Yüzde yüz oranında bir yanma, yok olma var. Tabiri caiz ise yanmadı, kül oldu! İnsanlar umutlarını gelecek yıla ertelemiş durumda, 16 ay boyunca bir çiftçinin herhangi bir geliri ve beklentisi yok. Bizim isteğimiz bu bölgenin affet bölgesi ilan edilmesi ve dondan dolayı zarar gören köylünün üreticinin zararlarının karşılanması. Don olayından önce kayısının yüzüne bakan tüccar yoktu. Bu yıl bir rekolte eksikliği, ürün eksikliği olacağından dolayı kayısı fiyatları fırlamış durumda. Bu fiyatlar çiftçiler için süreklilik arz etmedikten sonra bizler için bir önemi yok. Gelecek yıl kayısı tutarsa yine çok düşük fiyatlara ürünümüzü satmak zorunda bırakılacağız. Buralarda kooperatifleşmenin olmadığı üretim fazlasının depolanmadığı için kayısı fiyatlarında bu denli dalgalamalar oluyor. Bizim çiftçimizde birlik bir araya gelme yok, kooperatifleşmek önemli. Bunları yapabilsek hem ürünümüzün olduğu yıllarda ürünü hak ettiği değere satarız hem de böylesi doğa olaylarında mağdur olmayız, gereken desteği daha kolay alırız”

MALATYA DEGİL TÜM DOĞU YANDI
Vahap Köse: “Yaşadığımız bu doğa afeti Malatya’yı değil tüm Güneydoğu ve Doğu Anadolu’yu da vurdu. Bu bölge illerinden kayısıda çalışmak için yüz binlerce işçi; çoluk, çocuk, genç, yaşlı Malatya’ya mevsimlik göç ediyor, burada kayısı işinde çalışıyordu. Adıyaman, Şanlıurfa Batman, Diyarbakır, Şırnak’tan işçiler geliyordu, onlar da kayısıdan geçimini sağlıyordu. Şimdi buradaki insanlarda işsiz kaldı. Malatya’nın 6 milletvekili var hiç biri bir kelime konuşmuyor çiftçi hakkında. Tarım Bakanı geldi ‘Burası affet bölgesi olmaz’ dedi, arkasından milletvekili de aynı sözü söylüyor.”

AĞAÇLAR ÜÇ YILDA ZOR TOPARLAR

Hüseyin Kahramanoğlu: “Elimizde bir kayısı vardı, don tamamen öldürdü. Bırakalım meyveyi kayısı ağaçlarımız kurudu. Bu ağaçlar kendini 3 yıl da zor toparlar. Tütün, pancar, buğday zaten para etmiyor. Ne iş var ne iş sahası var, halk acından ölecek. Bundan sonra ne yapacağımız belli değil. Devlet ‘Git sigortanı yap’ diyor bize. Gücü parası olmayan nasıl sigorta yapacak? Bir bahçenin sigortası en aşağı 3-5 milyar buna da zaten gücümüz yetmiyor. Yapacak bir iş yok kahve köşelerinde oturup duruyoruz.”

DEVLET ÇİFTÇİSİNE DESTEK OLMALI

Musa Barlas: “Buradaki bahçelerin çoğu miras yoluyla bölünmüş durumda sigorta ortak arazileri, bahçeleri sigorta yapamıyor. Sigorta şirketleri ortak arazi sahiplerinden ÇKS kaydı veya tapu gibi belgeler istiyor. Acilen bu evrak işlerine son verilip üreticinin zararları tespit edilerek desteklenmelidir. Ağaçlarımız altına ateş verilmiş gibi yanmış, kime ne diyelim, herkes mağdur. Bu yıl köylüye ekmek yok. Ama bakanların keyfi yerinde

HÜKÜMET EL ATMALI

Ali Karabağ: “Bütün varımızı kayısıya yatırdık ama bu yıl durumumuz ortada. Devlet kendi çiftçisine destek olmalı, bunu yapmadığı takdirde köylüyü çiftçisi bitirmiş olur. TARSİM bu yıkımın altından kalkamaz, devletin hükümetin bu işe el atması lazım dedi.”

Hüseyin Öcal:
Kayısımız olsa da olmasa da devlet sahip çıkmıyor. Dünya devletlerinin birçoğu köylüsünü çiftçisini destekler elinden tutar bizim Sayın Bakan ‘Ölün, yok olun ki malınız mülkünüz kalmasın, size öyle yardım edelim’ diyor. Biz de buradan kendisine soruyoruz: Bu memlekette insanlar yok olursa sen daha kime yardım edeceksin? Malatyalı olarak herkes kayısı borçludur, tek ekmek kapımız.

HAYVANCILIĞI DA BİTİRDİLER

Tacettin Yaşar:
Affetten önce de durumu pek iç acıcı değildi. Karadeniz’de fındık, Aydın’da ceviz ve Çukurova’da karpuz da aynı.. Ülke bir doğal affet yaşıyor. Donun olduğu yerlerde affet ilan edilmeli ve üreticilerin borçları silinmeli, devlet destek sunmalı. Kayısı ağaçları yandı, meyve zaten yok, şimdi insanlar ağaçlarını kurtarmak için iki defa ilaç atmak zorunda yoksa ağaçlar kökten kuruyacak. Burada hayvancılık da bitti, meralarımız iki tane koca şirkete kiralandı. Hayvanları otlatacak yer bile kalmadı. Tütüne, pancara getirilen kotalarla birlikte artık insanlar bu ürünlerden de elini çekti.

ÖNCEKİ HABER

Çok dilli bir ülkede yaşamak mümkün

SONRAKİ HABER

‘Artık yeter’ deme günü

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...