Alsancak Tarihi Elektrik Fabrikası yeniden satışa çıkarıldı

Metehan UD
İzmir

Geçtiğimiz yıl satışa çıkarılan ancak alıcı çıkmadığı için iptal edilmek zorunda kalınan tarihi Alsancak Elektrik Fabrikası için, Başbakanlık Özelleştirme İdaresi yine düğmeye bastı. EMO İzmir Başkanı Uğurlu satışın yeniden gündeme gelmesinin AKP’nin seçim politikalarıyla uyuştuğunu dile getirdi.

Ankara Doğal Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş.’ye (ADÜAŞ) ait ve İzmir'de kent kültürü açısından önemli bir yere sahip olan tarihi Alsancak Elektrik Fabrikası ve arazisinin satışı için Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı yeniden ihaleye çıkıyor.

10 bin 720 metrekare yüzölçümlü taşınmaz ve üzerindeki yapılara ilişkin satış ihalesinin geçici teminat bedeli 1 milyon TL olarak belirlenirken ihale için yeni tarih 16 Nisan 2019 şeklinde ilan edildi. Santral Konak Umurbey Mahallesi'ndeki 3535 ada, 6 parselde kurulu.

'YEREL SEÇİMLER ÖNCESİ MANİDAR'

Geçen sene iki defa ihaleye açılan santrale alıcı çıkmamıştı. Satışa tepki gösteren TMMOB ve Elektrik Mühendisleri Odası, santralin kente kazandırılmasını ve müze olarak kullanılmasını istemişti. İhalenin iptaline karşı dava Danıştay'da devam ediyor.

Satışı Evrensel'e değerlendiren Elektrik Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Şebnem Seçkin Uğurlu, yerel seçimler öncesi hükümetin bu hamlesini manidar bulduklarını belirterek “İzmir'i yeni bir rant bölgesi olarak gören ve buradaki yapılaşmayı sürekli destekleyen iktidarın paralel bir işlemi. Son zamanlarda adayların ‘İzmir'i pazarlayacağız’ ve ‘İzmir'i tanıyamayacaksınız’ gibi İzmirlilerin korktuğu söylemler dolanırken sessiz sedasız bu satışı gerçekleştirmek istiyorlar. Hukuk müşavirlerimiz ilanla ilgili gerekli girişimleri yapacaklar” dedi.

ELEKTRİK FABRİKASININ TARİHİ ÖNEMİ

Elektrik Fabrikası, bugün Enerji Müzesi olarak hizmet vermeye devam eden İstanbul'daki Silahtarağa Santrali ile aynı dönemde faaliyetlerine başlamış ve 1998 yılına kadar aralıksız olarak kentin enerji ihtiyacını karşılamaya katkı vermişti. Elektrik Fabrikasının temeli, Osmanlı döneminde, 1913 yılında imzalanan yabancı ortaklığa imtiyaz veren sözleşmeye dayanılarak 1926 yılında Belçikalı Traction - Elektricite şirketi tarafından atılmış. Santralin 18 Ekim 1928'de devreye girmesiyle birlikte kentte yaşam değişmeye başlamış, sokak aydınlatmasında hava gazından elektriğe geçilmiş, ilerleyen yıllarda ise atlı tramvaylar yerine troleybüsler devreye girmiş.

Resmi Gazete'de 27 Temmuz 1943 tarihinde yayımlanan 'İzmir Tramvay ve Elektrik Türk Anonim Şirketi İmtiyazı ile Tesisatının Satın Alınmasına Dair Mukavelenin Tasdiki ve Bu Müessesenin İşletilmesi Hakkında Kanun' kapsamında satın alınarak, kamulaştırılmıştır. Kurulu gücü 5 MW olan Elektrik Fabrikasının yabancı özel sektör tarafından işletildiği uzun yıllar boyunca kapasite artışına gidilmemiş. Kurulu güç, kamulaştırmanın ardından Elektrik Su Havagazı Otobüs ve Troleybüs Genel Müdürlüğü'nün (ESHOT) işletilmesine geçildikten sonra 1949, 1952, 1954, 1955 yıllarında devreye alınan ek ünitelerle 40 MW'a ulaşmıştır. 1960'lı yıllara gelindiğinde ise İzmir'in elektrik ihtiyacını yüzde 30'unu karşılıyordu.

ESHOT'tan sonra Etibank'ın işlettiği santral, Türkiye Elektik Kurumu'nun (TEK) kurulmasından sonra ise TEK'e devredilmiştir. Fabrika, ülke gündemine yeniden sokulan özelleştirme çalışmaları kapsamında TEK'in parçalanmasının ardından son olarak Ankara Doğal Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. bünyesinde kalmış ve üretimin durdurulmasının ardından, teknoloji tarihi açısından önemli ekipmanlar ve cihazlar hurdaya ayrılarak, yok edilmiştir. İçi boşaltılan ve yıkılmaya terk edilen bu tarihi değer, bugün metruk ve harap yapı ibarelerinin yer aldığı bir ilanla yeniden özelleştirilmek istenmektedir.