Rusya’yı, Rusları tanımak için bir başvuru kaynağı

Okay DEPREM

Türkiye’deki basın kuruluşlarının zahmet edip çok uzun süreliğine dünyanın önemli bölge ve ülkelerinde muhabir, temsilci bulundurma, onları gerçek anlamda destekleme gelenekleri zayıftır. Kıblesi her daim Amerika veya Avrupa’ya çevrili bir kamuoyunun varlığını sürdürdüğü şartlarda, hele hele bu bölge ve ülkeler “merkez”in dışında ise; söz konusu gelenek çok daha cılız kalır. Dahası; gündemin frekanslarının her zaman daha bir dönük olduğu “merkez ülkeleri”nin muhabirlerinin, görevde bulundukları süre boyunca yaşadıkları toplumlara dair gazetecilik penceresinden anı, düşünce ve gözlemlerini bir kitapta toplayıp okurları ile paylaşma alışkanlığı da bir o kadar az gelişmiştir. Değil sadece SSCB/Rusya muhabiri olma noktasında, genel anlamda bir yabancı ülke muhabiri olarak en uzun süre sahada bulunmuş gazetecilerden biri olan Cenk Başlamış son kitabı ile istisnalar arasında değerli bir sayfa açıyor; bizleri 21 sene yaşadığı Rusya’da sürükleyici bir yolculuğa çıkarıyor.    

BİR GAZETECİNİN GÜNLÜK DİLİNDEN ‘RUSYA’NIN SIRLARI’

Milliyet Gazetesi ve CNN-TÜRK Televizyon Kanalı’nın Moskova eski muhabiri Cenk Başlamış, geçtiğimiz hafta Yankı Kitabevi’nden çıkan yeni kitabı “Gorbaçov’dan Putin’e Rusya’nın sırları” ile Türkiye yazını ve basınında bir boşluğu dolduruyor. “Moskova’da 21 Yıl Yaşayan Bir Gazetecinin Günlüğü” alt başlığıyla yayınlanan kitabı ile Başlamış; Rusya konusunda bol kepçeden siyasi analizlerle dolu masa başı kitaplarına nispet, eski Sovyet coğrafyasında bütünüyle gündelik hayatın içinden farklı zamanlardaki gözlemlerini, kişisel olarak yaşayıp tecrübe ettiği olay ve tanıklıklarla harmanlayarak okurlarına sesleniyor. Daha önce de “Sovyetler’i Yıkan Darbe: Kuğu Gölü Operasyonu” ve “Rusya’da Bir Çılgın: Son Çar Jirinovskiy” başlıklı kitapları ile hatırladığımız Rusya uzmanı, emektar Moskova muhabiri Başlamış bu çalışmasıyla, 90’lı yılların başlarından 2010’ların sonuna kadar Rusya’nın geçirdiği toplumsal, ekonomik ve kültürel dönüşüme çok yakından mercek tutuyor.

RUSYA’NIN DÖNÜŞÜMÜNÜN KİLOMETRE TAŞLARI

“Politik analizler bekleyenler bu kitabı almasınlar” diyen Cenk Başlamış’ın 20 küsur yıla ışık tutan eserinde; yanı başımızdaki devasa bir ülkenin söz konusu tarihsel dönemde başından geçen hemen hemen tüm temel kilometre taşlarına dair yazılar bulmak mümkün. Norveç ve Rusya’yı neredeyse savaşın eşiğine getiren Rus balıkçı teknesinin öyküsünden, Obama’nın Moskova ziyaretinin şifrelerine; kutuplardaki egemenlik mücadelesinden, bir Türk şirketinin başkentte inşa ettiği su parkının çökmesi hadisesine hatta Putin ile Haydar Aliyev’in buluşmalarına kadar kitapta adeta ne yok ki?!.. “Rusya’nın Sırları”nı sanki adım adım deşifre eden Başlamış; adı geçen kitabında Rus toplumunu derinden etkilemiş ve büyük tartışmaları beraberinde getirmiş ‘oligark Xodorkovskiy olayı’, ‘meşhur ajan Litvinenko’nun şok edici itirafları’ gibi sayısız konuyu, kendisine has ironik ve mizahi diliyle çarpıcı bir şekilde ve ustaca özetliyor.    

RUS MANTALİTESİ VE YAŞAM BİÇİMİNİN SIRLARI

Düne kadar Rusya ve Türkiye toplumları arasında ne kadar da çok ortak yön olduğuna vurgu yapılırken, Rusya Federasyonu ile yaklaşık iki ay önce yaşanılan krizin etkilerinin halen devam ettiği ortamda aslında bir yerde Rusya’nın bize bir o kadar da uzak ve “kapalı bir kutu” olduğunu bir kez daha anladık ve anımsayıverdik. Rusya insanına tam anlamıyla sosyolojik bir ayna tutan usta gazeteci Başlamış, okura Rus mantalitesinin, alışkanlıklarının ve hayat tarzının kodlarını çözebilmesine yardımcı oluyor. İnsanı hiç sıkmayan, oldukça rahat ve akıcı bir üslupla kaleme alınan yazılarında; Rus kızlarının hikâyelerinden, Antalya’daki Rus cemaatine ve tatile gelen “yeni Ruslara”, Moskova ve Petersburg merkezli artan yabancı düşmanlığı ve ırkçılıktan, başkentin depresif ve karanlık soğuk kış günlerine kadar hayatın bambaşka alanlarından seçtiği süjelerin izinde Rusya’yı adeta evinize getiriyor...