Halk seçimini yaptı, Podemos kimi seçecek?

Jesus de la ROZA
Gijon

İspanya’daki yerel seçimlerde iktidardaki muhafazakar sağ Halk Partisi (PP), mutlak çoğunlukla elinde bulundurduğu yönetimleri kaybetti ve hiçbir özerk bölgede mutlak çoğunluğu elde edemedi. Podemos en fazla  oyu alan üçüncü parti oldu.
İspanya´da 24 Mayıs´da tüm belediyeliklerde ve 17 özerk bölgenin 13´ünde yapılan seçimlerde iktidardaki muhafazakar sağ Halk Partisi (PP) 20 yıldır hükümette olduğu Madrid, Valencia gibi önemli kentlerde ve birçok özerk bölgede mutlak çoğunluğa ulaşamadı. Seçimlere katılım yüzde 65 oldu, bu oran 2011´deki katılımdan yüzde 2 daha düşük oldu. Öte yandan hiçbir parti hiç bir bölgede ve belediyelikte mutlak çoğunluğu elde edemedi. Halk Partisi (PP) yüzde 27 ile en fazla oyu alan parti olsa da 2011 seçimlerine kıyasla 2.5 milyon oy kaybına uğradı ve solda birlik oluşursa -özellikle de PSOE (ana muhalefet konumundaki sosyal demokrat parti- İspanya Sosyalist İşçi Partisi) ve Podemos arasında- birçok özerk bölge yönetiminde ve belediyeliklerde yer alamama ihtimali söz konusu.  

İKİ PARTİLİ SİSTEMİN ‘SOL AYAĞI’ YERİNİ KORUDU

Her ne kadar ayyuka çıkan yolsuzluk olayları ile yıpranan Halk Partisi´nin çöküşünden yararlanamasa da Sosyalist Parti (PSOE), yüzde 25 ile en fazla oyu alan ikinci parti oldu, ancak yaklaşık 700 bin oy kaybına uğradı. Çünkü bu partinin seçmenlerinin çoğu, üçüncü sırada yer alan ve özerk bölgelerin tamamında vekillikler elde eden Podemos’u tercih etti. Liberal sağ kanatta yer alan ve şimdiye kadar yalnızca Katalonya Bölgesinde temsil edilen Yurttaşlar Partisi (Ciudadanos) dördüncü sırada yer aldı. Bazı küçük gruplar ve İspanya Komünist Partisi´nin birliğinden oluşan Solda Birlik Partisi (IU) bu seçimlerde bir hayli kayıp verdi. Yerel yönetimlerde bir miktar düşüşle varlığını korusa da özerk bölgelerin genelinde varlık gösteremedi ve çok sayıda seçmeni Podemos’u tercih etti.

ÖZERK BÖLGELER

İspanya’da Pazar günü belediye seçimlerinin yanı sıra özerk yönetimlerin meclislerinin seçimleri de vardı. Halk Partisi (PP) 10 özerk bölgede çoğunluk oyları aldı; ancak hiçbirinde mutlak çoğunluğu elde edemedi. Yalnızca 4 özerk bölgede liberal sağ Yurttaşlar Partisi´nin desteğini alırsa hükümet olabilecek durumda. Diğerlerinde bu partinin desteğini alsa bile mutlak çoğunluğu sağlayamayacak. Sosyalist Parti (PSOE) iki bölgede çoğunluk oyu elde etti, ancak mutlak çoğunluğu alamadı. Bir özerk bölgede de çoğunluğu Navarra Halkının Birliği Partisi (UPN) aldı.

BÜYÜK KENTLER

Madrid ve Valencia gibi 20 yıldan fazla bir süredir Halk Partisi’nin (PP) yönetiminde olan büyük ve önemli kentlerde Halk Partisi çoğunluk oyu aldı; ancak bu kentlerde solun ittifak yapması durumunda PP’nin bu kentleri kaybetmesi mümkün. Halk Partisi Madrid’de 31 belediyenin 21’ini elde etti (yüzde 34.5); buradaki seçimlere, Podemos ve çeşitli toplumsal hareketlerce desteklenen yargıç Manuela Carmona’nın önderlik ettiği “Şimdi Madrid/Ahora Madrid” adı altında katıldı. Yargıç Manuela Carmona 20 belediye meclis üyeliği (yüzde 32) kazandı. Ancak Carmona bu kentte Sosyalist Partinin (PSOE) desteğini alırsa belediye başkanlığını elde edebilecek. Aynı durum Valencia için de geçerli. Halk Partisi burada elindeki belediyeliklerin yarısını kaybetti ve 10 (yüzde 26) belediye meclis üyeliği  kazandı. Sol hareketlerden biri olan “Compromis” (taahhüt) oyların yüzde 23’ünü alarak Halk Partisi’nden 1 eksik belediye meclis üyeliği elde etti. Compromis, Sosyalist Partinin desteğini alabilirse başkanlığı alabilir.

KATALONYA’DA TARİHİ GÜN

Katalonya özek bölgesinin başkenti ve İspanya’nın önemli kenti Barcelona’da sürpriz bir gelişme yaşandı. Yıllardır bu kenti yöneten ve Katalan burjuvazisinin temsilcisi olan Yönelim ve Birlik Partisi (CIU) oyların yüzde 23’ünü aldı, ipotek mağdurları için verdiği mücadeleye öne çıkan ve ilerici hareketlerin desteklediği Ada Colau’nun “Barcelona en Comu”su oyların yüzde 25’ini elde ederek birinci oldu. Ancak belediye başkanlığı için yine ittifak ihtiyacı doğdu. Yine de Ada Colau oldukça avantajlı konumda.
Bask Bölgesinde sağcı Milliyetçi Bask Partisi (PNV) zaten başkanlık ettiği Bilbao’da yeniden kazandı. Bağımsızlık yanlısı sol parti Bildu, San Sebastian’da elindeki başkanlığı Milliyetçi Bask Partisi’ne kaptırdı ve bu kentte birinci sıradan üçüncü sıraya düştü.

PODEMOS’UN ÇIKMAZI

Bu seçim sonuçları önceki seçimlere göre oldukça farklı bir panorama ortaya koymakta. Podemos (Yapabiliriz) ve Yurttaşlar Partisi (Ciudadanos) lehine ciddi oy kaybına uğrayan iktidardaki Halk Partisi (PP) ve ana muhalefetteki Sosyalist Parti (PSOE) istikrarlı bir yönetim için diğer partilerin desteğine mecbur kaldı. Ya da çoğunluğun herhangi bir zamanda iktidarın eylemlerini bloke edebileceği azınlık hükümetlerine...
Bu anlamda sağcı Yurttaşlar Partisi’nin istikrarlı bir yönetim için 4 özerk bölgede sağcı Halk Partisi’ne yardımcı olma olasılığı söz konusu; Podemos da Halk Partisi’nin çoğunluk oyu elde ettiği önemli kent ve özerk bölgelerde yönetimi elde etmek için Sosyalist Partiyi (PSOE) destekleyebilir. Bu noktada Podemos’un durumunun çıkmaza girmesi mümkün.
PSOE ile ittifak yapmadığı taktirde sağcı Halk Partisi kazanacak, ittifak yaptığında ise “kast” diye nitelendirdiği bir parti ile birlik olmuş olacak.
Bu durumda Podemos’un desteğindeki “Şimdi Madrid” grubunun PSOE desteği ile hükümet etme olasılığının bulunduğu Madrid’de ortaya çıkacak durum anahtar konumunda. Sosyalist Parti, diğer yerlerde kendilerini destekleme karşılığında Madrid’te Podemos’u destekleyecek mi?