Sokakta çalışan çocuklar şiddete maruz kalıyor

Van Büyükşehir Belediyesi Sosyal Hizmetler Daire Başkanlığı ve Psikolojik Danışmanlar Derneği (PD-DER) tarafından "Van'da sokakta çalışan ve yaşayan çocukların tespiti, sosyal ağlarla destekleme projesi" kapsamında sokakta çalışan ve yaşayan 243 çocukla anket yapıldı. Ankette çocukların çalışma nedenleri, içinde bulundukları koşullar ve demografik özellikleri ile sokakta yaşadıkları sıkıntılarla ilgili dikkat çekici sonuçlar ortaya çıktı. Üniversite öğrencilerinin de desteği ile tamamlanan ankette, çocukların belediye ve kurumlardan beklentileri ve nasıl sosyal projelerin geliştirilmesi ile ilgili önemli ipuçları elde edildi. 

ÇOCUKLARIN EN ÖNEMLİ ÇALIŞMA ALANI SİGARA SATICILIĞI

Sokakta çalışan çocukların yüzde 56'sının 14-17 yaş aralıklarında, yüzde 33'ünün 11-13 yaş aralığında olduğu, yüzde 9.1'inin ise 8-10 yaş aralıklarında olduğu belirtildi. Ankete katılan 243 sokakta çalışan çocuğun yüzde 99.2'sinin erkek, yüzde 0.8'inin ise kız çocuğu olduğu kaydedildi. Sokakta çalışan ve ankete katılan çocukların yüzde 76.5'inin okula devam ettiği, yüzde 23.5'inin ise devam etmediği belirtilirken, okula devam eden çocukların yüzde 62.9'unun ortaokul, yüzde 27.4'ünün lise ve yüzde 9.7'sinin ise ilkokula devam ettiği tespit edildi. Sokakta çalışan çocukların çalışma ve barınma durumları ile ilgili bölümde ise çocukların yüzde 23.5'inin sigara satıcılığı, yüzde 20.6'sının mendil satıcılığı, yüzde 11.5'inin tartıcılık, yüzde 8.6'nın eşya yükleme-indirme, 5.8'inin çaycılık, 4.1'in dilencilik, yüzde 20'sinin diğer ve 1.6'sının ise ekmek dağıtıcılığı yaptıklarını belirlendi. Ankette, sigara satıcılığının yüksek oranda çıkması büyük bir tehlike olarak belirlendi. 

ÇOCUKLARIN EN BÜYÜK ÇALIŞMA NEDENİ AİLESİNİN EKONOMİK SIKINTILARI

243 çocuğa sorulan "Neden sokakta çalışıyorsunuz?" sorusuna yüzde 46'sı "Ailemin geliri yok ondan çalışıyorum", yüzde 35'i "Ailemi ekonomik destek sunmak için çalışıyorum", yüzde 15.6'sı ise "Kendi paramı kazanmak istiyorum" cevabı verdi. Çocukların yüzde 4'ü ise ailesinin kendisini zorla çalıştırdığını söyledi. Burada ortaya çıkan sonuçlara göre çocukların sokakta çalışma nedenlerinin en büyüğü ailenin yaşadığı ekonomik sıkıntılar oldu. Çocukların sokakta çalışmaya başlama saatlerinde ise ilginç veriler ortaya çıktı. Çocukların 56.8'i saat 06.00 ile 09.00 arasında, yüzde 28.4'ü 9.00 ile 12.00 arasında, 13.6'sının 12.15 ile 15.00 saatleri arasında çalıştığı ortaya çıktı. Günün ikinci yarısına doğru ilerledikçe sayıda düşün olduğu görüldü. 

SOKAKTA ÇALIŞMAYA BAŞLAMA YAŞI 8

Anketin en önemli verileri ise sokakta çalışmaya başlama yaşı. Ankete katılan çocukların yüzde 48.6'sı 8-10 yaş aralığında başladığı, yüzde 28.4'nün 11-13 yaş aralığında, yüzde 16.0'ının ise 5-7 yaş aralığında, yüzde 5.3'ünün ise 14 ve üzeri yaş aralığında sokakta çalışmaya başladıkları ortaya çıktı. Sokakta çalışma yaşının giderek 10 yaş altına düşmesi çocukların nasıl bir risk altında olduklarını açıkça ortaya koydu. Sokakta kazandıkları geliri nereye harcadıkları sorusuna ise çocukların yüzde 54.3'ünün ev ihtiyaçlarında kullandığını, yüzde 23'ü ailesine verdiğini ve yüzde 20.2'si ise kendi ihtiyaçlarında kullandığı cevabı alındı. Bu sonuçlar ışığında çocukların sokakta çalışmaya başlamasının en temel noktası ailenin ekonomik sıkıntılarının varlığı. 

ÇOCUKLARIN YÜZDE 98'İ AİLELERİ İLE BİRLİKTE YAŞIYOR

Ankete katılan çocuklara yöneltilen "Geceyi sokakta geçirdiğin oldu mu?" sorusuna çocukların yüzde 74.1'i hiçbir zaman olmadı, yüzde 24.7'si bazen cevabını verirken, çocukların yüzde 98'i ailesinin yanında yaşadığını söyledi. Babalarının yaptığı işe ilişkin sorulara ise katılımcıların yüzde 44'ü babasının işsiz olduğunu, yüzde 11.9'u babasının inşaatta çalıştığını, yüzde 5.3'ü babasının esnaf olduğunu, yüzde 3.3'ü babasının çiftçi olduğunu, yüzde 0.4'ü babasının memur olduğunu, yüzde 0.4'ü babasının emekli olduğunu, yüzde 31.7'si ise babasının farklı iş alanlarında çalıştığını belirtti. Çocukların yüzde 99'u ise annelerinin herhangi bir iş yapmadığını söyledi. 

YÜZDE 60.2'Sİ POLİSTEN ŞİDDET GÖRMÜŞ 

Anketin en çarpıcı sonucu ise çocukların çalışan veya yaşayan çocukların geçmiş travmaları ve sokakta neler yaşadıkları ile ilgili veriler. Sokakta çalışan ve yaşayan 237 çocuğa yöneltilen "Sokakta şiddette maruz kaldınız mı?" sorusuna yüzde 48.6'ı evet, yüzde 49'u ise hayır cevabını verdi. Sokakta kim tarafından şiddete maruz kaldınız sorusuna ise çocukların yüzde 60,2'si polis tarafından şiddete maruz kaldığını, yüzde 15.3'ünün zabıta tarafından şiddete maruz kaldığını, yüzde 17.8'i sokakta çalışan diğer çocuklar tarafından şiddete uğradığını, 1.7'si ise esnaftan şiddet gördüğünü söyledi. "Sokakta maruz kaldığın veya tanık olduğun herhangi bir olay oldu mu?" sorusuna ise çocukların 44.4'ü evet, yüzde 47.3'ü ise hayır cevabını verdi. 

YÜZDE 76 MADDE KULLANAN ARKADAŞINA EŞLİK ETMİŞ 

Sokakta çalışan ve yaşayan çocukların madde kullanım durumu ile ilgili sorulara verilen cevaplar ise oldukça ürkütücü bir boyutta. Ankete katılan çocuklara "Madde kullanılan ortamda hiç bulundun mu?" sorusuna yüzde 49.4'ü evet, yüzde 46'sı ise hayır cevabını verdi. "Madde kullanımına eşlik ettin mi?" sorusuna ise ürkütücü cevaplar verildi. Bu soruya çocukların yüzde 76.7'si "Evet madde kullanılan ortamda yer aldım", yüzde 23.3'ü ise "Hayır yer almadım" cevabını verdi. Yine ankete katılan çocukların yüzde 87'si sigara kullandığını, yüzde 13'ü ise uyuşturucu madde kullandığını söyledi. Sigara ve uyuşturucu madde kullananlara yöneltilen "Hangi sıklıkta kullanıyorsunuz?" sorusuna ise çocukların yüzde 63.6'sı her gün kullandığını, yüzde 26'sı ise 2-3 günde bir kullandığını yüzde 11'e yakını ise ayda ya da haftada bir kullandığını söyledi. 

'ÇOCUKLAR SOKAKTA BÜYÜK SORUNLAR YAŞIYOR'

Anketin sonunda ise "Van'da çocuklara yönelik ne tür çalışmalar olsun istersiniz?" sorusuna çocuklar; spor salonlarının arttırılması, el sanatları kurslarının açılması, sosyal etkinliklerin arttırılması, Kürtçe Türkçe eğitim verilmesi, madde bağımlılığını önleyici çalışmalar yapılması, oyun alanları ve yeni okulların açılması, çocuk sineması kurulması, çocuk kütüphanesinin kurulması, yüzme havuzunun oluşturulması, çocuklara yönelik kurslar açılması ve bedava halı sahaların açılmasını istedi. "Size göre çocukların en önemli sorunu nedir?" sorusuna ise çocuklar; sokakta kaldıkları için sağlık sorunları yaşadıklarını, eğlence alanlarının olmadığını, ekonomik sebeplerden dolayı çalışmak zorunda kaldıklarını, sokakta başkaları tarafından şiddete maruz kaldıklarını, sokakların akşamları karanlık ve güvensiz olduğunu, çalıştıkları için okula gidemediklerini ve park alanlarının olmamasını en büyük sorun olarak gördüklerini dile getirdi.

BELEDİYE ANKET SONUCUNA GÖRE ACİL POLİTİKALAR BELİRLEYECEK

Van Büyükşehir Belediyesi, ortaya çıkan sonuçlar ışığında sokakta yaşayan ve çalışan çocukların ailelerine yönelik, riskten koruma, ailelerin bilinçlendirilmesine dönük çalışmalar, çocuklara meslek edindirme kursları ve okullaştırılmalarına katkı sağlayacak yeni projeler geliştirecek. Anketin sonuç bölümünde ise Van'ın Büyükşehir olması sebebi ile hızlı bir şekilde göç alması ve 2011 yılı depremleri ile ailelerin yaşadığı ekonomik, psikolojik ve sosyal sorunların aile üyelerini özellikle de çocukları olumsuz olarak etkilediği belirtildi. Sokakta çalışan çocukların her türlü riske açık olduğu vurgulanan açıklamada, "Van ilinde istismara, ihmale uğramış, sokakta çalışan ve yaşayan çocuklara yönelik farklı kurumlar tarafından hizmet modelleri uygulansa da süreklilik arz etmediği için asıl soruna çare olamamaktadır. Elde edilen veri tabanıyla hayata geçirilmesi düşünülen projeler ile sokakta yaşayan ve çalışan çocuklar ile ailelerine yönelik süreklilik arz eden çözümler sunulacaktır" denildi. 

'ÇOCUKLARIN MADDE KULLANILAN ORTAMDA BULUNMASI BÜYÜK BİR RİSK YARATIYOR'

Sokakta yaşayan ve çalışan çocukların üzerinde en önemli unsurun ailelerin ekonomik yapıları olduğu belirtilen anket açıklamasında, "Sokakta yaşayan ve çalışan çocukların içinde bulundukları durum ile ebeveynlerinin eğitim seviyesinin düşüklüğü mevcuttur. Sokakta yaşayan ve çalışan çocukların madde kullanımın yaygın olduğu ortamlarda bulunması, hem çocukları teşvik edici durumda hem de sorunun giderek derinleştiğini göstermektedir" denildi. (DİHA)