Oyunbozan

Alper GÖKALP

Bilgisayar oyunlarının yasaklanması içinde yaşadığımız dünyada çok sıradışı bir durum değil. Özellikle çocuklara ve genç yaş gruplarına hitap eden bir mecra olduğundan dünya çapında rekor satış rakamları yakalamış, oyun basınında övgüler almış oyunlar bile sıklıkla vahşet boyutunda şiddet içermesi, uyuşturucu kullanımına özendirmesi, hassas temaları uygun bulunmayan biçimlerde ele alması nedeniyle birçok ülkede yasaklanabiliyor. Kuzey Kore’nin ABD’yi işgal ettiği alternatif bir gelecekte geçen Homefront oyununun Kore kültürünü aşağıladığı gerekçesiyle Güney Kore’de yasaklanması, Birleşik Arap Emirlikleri’nin aslında etkileşimli fantastik hikayeler anlatan Mass Effect ve Dragon Age serilerini  oyun karakterlerinin eşcinsel olarak da yönlendirilebilmesi nedeniyle yasaklaması ve 1997’de yayınlanmış bir yarış oyunu olan Carmageddon’un, oyuncunun yol kenarında bulunan yayaları ezmesini puanla ödüllendirmesi nedeniyle –yayalar zombilerle değiştirilene kadar–İngiltere ve Brezilya’da yasaklanmış olması bunun yalnızca birkaç örneği.  

2008 YILINDA YASAKLANAN İLK OYUN KNIGHT ONLINE

Ülkemizde video oyunlarına uygulanan yasakların ilk örneği, 2008 yılında yasaklanan Knight Online. Ağırlıklı olarak internet kafelerde oynanan ve oyuncular arası çekişmenin oyun dışına da taşınmasıyla basında sıkça yer bulan oyun, ücretsiz oynanmasına karşın Türkiye’den milyon dolarlarla ifade edilen cirolar elde etmesi Maliye Bakanlığı’nın ilgisini çekince, internet kafelerde oynatılmasının gençlerin gelişimini olumsuz etkilediği iddiasıyla yasaklanmıştı. Oysa Knight Online, World of Warcraftile birlikte büyük popülerlik kazanan MMORPG türünde yayınlanmış birbirine oldukça benzeyen onlarca Uzakdoğu yapımı online oyundan yalnızca biriydi. Sorun gençlerin internet kafede oyun oynamaktan başka sosyal imkanı olmaması olarak değil, bu oyunun gençlerin gelişimini olumsuz etkilemesi olarak tanımlandı ve oyunun internet kafelerde oynatılması yasaklandı. Yasaklama motivasyonunun, tıpkı 2007’de farklı gerekçelerle uygulanmaya başlanmış olan YouTube engellemesi gibi, Türkiye’de faaliyet gösteren yabancı dijital medya şirketlerinin vergi sorumluluklarını yerine getirmelerini sağlamak olarak yorumlamak da mümkün. Ancak gündemde olan Minecraft’ın yasaklanması konusu bundan daha farklı. Knight Online, TİB ve İçişleri Bakanlığı tarafından yasaklanmışken Minecraft’ın yasaklanması Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından talep ediliyor.Gerekçe ise iddialı: Oyunda bulunan şiddet öğeleri ve çocukların sanal dünya ile gerçek hayatı ayırt edemeyerek oyundan olumsuz etkilenme ihtimalleri.  

MINECRAFT NASIL BİR OYUN?

Minecraft dünyası yalnızca farklı renk ve desenlere sahip küplerden oluşuyor. Oyunun 2 temel mekaniği var: Küplerden oluşan oyun dünyasını kazarak değiştirmek ve kazı sonucu elde edilen ham materyalleri basit denklemlere dayalı olarak birleştirerek farklı materyal ve aletler üretmek. Oyun dünyası tam anlamıyla sınırsız ve prosedürel algoritmalarla gerçek zamanlı olarak taranarak oluşuyor; tek sınırlama ise gece-gündüz döngüsü. Gündüzleri oyuncu bu devasa dünyada istediği gibi dolaşıp farklı materyaller ararken gece olduğunda hem karanlık, hem de yine küplerden oluşan ve yalnızca geceleri ortaya çıkan canavarlar sebebiyle inşa ettiği barınağına dönmek zorunda. Oyunun asıl ilgi çeken yanı ise mekanizmalar. Topladığınız küplerden inşaa ettiğiniz barınağınıza geceleri davetsiz misafirlerin girmesini engellemek için kapınızı dışarıdan gizli bir manivela ile açılacak şekilde tasarlamak ya da önüne yerleştireceğiniz bir ağırlık sensörüyle devreye girecek bir tuzak kurmak mümkün. Minecraft dünyasında uygulayabileceğiniz mekanik tasarımlar yalnızca hayal gücünüzle sınırlı. Oyunun 30 milyonu aşkın oyuncu kitlesi arasında yalnızca bu küp ve mekanizmaları kullanarak çalışan sabit diskler yapabilenler bile var.

BAZI ÜLKELERDE DERS OLARAK VERİLİYOR

İşte bu özellikleri yüzünden Minecraft’ın eğitim amaçlı kullanımı oldukça yaygın. Oyunun çocukların alan algısı ve mantıksal düşünme yeteneğinin gelişiminde pozitif rol oynadığı görülüyor. Bazı ülkelerde ilk ve orta öğretimde teknoloji derslerinde, proje ödevlerinin görselleştirilmesinde kullanılıyor; hatta halihazırda 250.000 öğrenciye hizmet veren MinecraftEdu projesi eğitim kurumlarına kendi Minecraft sunucularını %50 indirimli kurma imkanı veriyor. Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Programı Sürdürülebilir Kentsel Gelişim Ağı Projesi çerçevesinde 2016 yılına kadar 300 kentsel yaşam alanının çevre sakinlerinin de katılımıyla yeniden tasarlanması için yine Minecraft’ı kullanıyor.
Bütün bunlar olurken, popüler kültürde şiddetin delikanlılık, kabalık ve cinsel ayrımcılığın komedi olarak sunulduğu Türkiye’de, yalnızca kocaman renkli küplerden oluşan, gerçekçi grafiklere bile sahip olmayan Minecraft dünyasının gerçek dünyayla ayırt edilemeyip çocukları olumsuz yönde etkilemesinden endişe edilmesi, bizleri hassasiyetin gerçekten çocuklar olup olmadığını düşünmeye itiyor.