Suriyelilere bakış açısı: 'Ya IŞİD'li, ya zavallı'

Damla YELTEKİN
Ankara

Suriye’den kaçarak Türkiye’ye gelen mülteciler her alanda oldukları gibi eğitim ortamında da nefret ve ayrımcılık söylemlerine maruz kalıyor. “Bulanık Mekanlarda Gölgede Kalanlar” başlıklı araştırmaya göre çocuklar arasında Suriyeli akranlarına yönelik iki bakış açısı var: ‘Ya IŞİD’lisin, ya zavallı’.

Mültecilerin barınma, yeme içme, eğitim ve sağlık gibi konularda yaşadıkları ayrımcılık ve vatansızlık riskinin konu edildiği “Bulanık Mekanlarda Gölgede Kalanlar” araştırma raporu 2016 mart ayında açıklandı. Gündem Çocuk Derneğinin yayımladığı raporu Yeşim Mutlu, Emrah Kırımsoy ve Avukat Şahin Antakyalıoğlu hazırladı. Rapora göre, AB ile yapılan anlaşmalara rağmen Türkiye’ye gelenler burayı bir geçiş ülkesi olarak görmeye devam ediyor. Alanda faaliyet yürüten bir kurum çalışanı durumu şöyle özetliyor: “Son dönemde Avrupa’ya geçeceğim diye Türkiye’de kayıt yaptırmayanlar çok. Türkiye’yi transit ülke olarak kullanmak isteyenlerin sayısı artıyor.”

AÇ MISIN? TOK MUSUN?

Raporda dikkat çeken bir başka başlık ise kadınların durumlarına ilişkin veriler: “Suriyeli kadınların yüzde 87’sinin gelir getirecek bir mesleği bulunmamaktadır. Kamp dışında çalışan kadınların yüzde 73 gibi büyük bir çoğunluğu apartman ya da dairede kaldığını  belirtmiştir. ‘Önümüzdeki 7 gün için yeterli yiyeceğe ya da yiyecek temin edebilecek paraya sahip misiniz?’ sorusuna kadınların yüzde 78’i hayır cevabını vermiştir.”

ÇOK EŞLİLİK YAYGIN

Raporda, AFAD’dan edinilen bilgilere dayandırılarak evli kadınların yaşlarının çok düşük olduğuna dikkat çekiliyor. 13-14 yaş arasında hamileliklere rastlanması ve çok eşlilik AFAD raporunda şu ifadelerle yer almış: “Kamplarda 18 yaş altı için Türkiye Cumhuriyeti yasalarının uygulanmasına özen gösterilmektedir. Özel hayatın korunması gerektiği, birlikte yaşayanların veya resmi şekilde evli olmayanların tespiti mümkün olmamaktadır. Kadınların mağdur olmaması için çok eşli halde gelenlerin evlilikleri geçerli sayılmaktadır.”

AYRIMCILIK ÇOCUKLARA DA YANSIYOR

Rapora göre Suriyeli mültecilerin her alanda karşılaştığı ayrımcılık eğitim ortamında nefret söylemlerine dönüşüyor. Alanda çalışan bir uzman durumu şu sözlerle özetliyor: “Bir öğretmenin söylediğine göre okulda çocuklar arasında şöyle iki bakış açısı var Suriyelilere: IŞİD’çi gibi görmek, zavallı gibi görmek”

DOKTOR RANDEVUSUNUN İLK BASAMAĞI: PARA

Suriyeliler, Türkiye’ye giriş yaptıkları ve ilk durakları sınır şehirleri Kilis, Antep, Urfa oluyor. Bu ilerdeki kimliklerini oradan aldıkları için, başka bir ilde hastaneye, okula gidemiyorlar. Yeni GİGM sisteminden hastanelere ulaşabilecek Suriyelilerin internetten başvuru yapmaları gerekiyor. Yeni sistemle 5-6 aydır randevu bekleyen insanlar sıralarını kaybetti ve randevu almak ticari bir işe döndü. Raporda bu duruma ilişkin tanıklık yer aldı: “Bu iş ticarete dökülmüş durumda; etraftaki kafeler, dükkanlar para karşılığı bu çıktıları sağlıyorlar Suriyelilere- çünkü GİGM web sitesinin ilgili bölümüne ancak Türkçe üzerinden girilebiliyor sonrasında Arapça. Bu sebeple her Suriyelinin bu bilgilere erişmesi kolay değil.”

YOKSUL SURİYELİLER SAVUNMASIZ

Raporda şu tespite de yer verildi: “Suriyelileri Türkiye’de koruyan yegane unsur para, tüm zorlukları para ile aşabiliyorlar. Ancak, küçük bir grup bunu başarırken asıl çoğunluğu oluşturan yoksul Suriyeliler tamamen savunmasız kalıyor.” Savunmasız kalan yoksul Suriyeliler ise barınma, iş, eğitim konusunda ihtiyaçlarını karşılayamıyor. Çok düşük ücretlere, en zor ve ağır işleri yaparken bile patronlardan ücretlerini alamıyor. Bu durumu şikayet ettiklerinde ise yaşadıkları, raporda şu şekilde özetlendi: “Polisin olaylarda tarafsız kaldığını ve suçlulara yaptırım uygulamayarak serbest bıraktığını ve aksine kendilerini suçlu bulduğunu söylüyorlar.”